‘Ruimte voor nieuwe generaties’
Samenvatting No.: 240083 Thema: Internationaal Titel: Ruimte voor nieuwe generaties Organisatie(s): St...
Samenvatting
Wat willen we bereiken? Erfgoed groeit mee met de tijd en verjongt daarom automatisch. Maar de waarderingsmethodiek waarmee de RCE het erfgoed waardeert beweegt niet automatisch mee. Daar moet actief aan gewerkt worden. Voor jong erfgoed uit de periode 1965-1990 (Post 65) willen we daarom samen met partners de waarderingsmethodiek van de erfgoedprofessional verrijken met:
Hoe doen we dat? In 2024 zijn we in gesprek gegaan met iedereen die op ons voorstel op het Faro-prikbord heeft gereageerd. We hebben een werksessie georganiseerd voor de partners op het prikbord waarin we samen de mogelijkheden hebben verkend voor een vernieuwde waarderingsmethodiek. De eerste versie van de handreiking komt eind 2024 beschikbaar op de kennisbank van de RCE. Onze aanvraag voor Faro richt zich op een praktijktest van de handreiking in 2025. Tien partners gaan, samen met tien RCE-medewerkers, de vernieuwde methode toepassen op een potentieel Post 65 monument. Ze worden hierin begeleid met een mini-lab van de Erfgoedacademie. Op basis van de bevindingen passen we de handreiking aan en nemen we de 20 casussen op ter illustratie. De RCE, gemeente en provincie dragen bij in de vorm van cofinanciering. |
Wie denkt mee met het vernieuwen van de waarderingsmethodiek op het gebied van samenspraak, meerstemmigheid en aandacht voor een integrale benadering van erfgoed?
Erfgoed groeit mee met de tijd en verjongt daarom automatisch. Maar de waarderingsmethodiek waarmee de RCE het erfgoed waardeert beweegt niet automatisch mee. Daar moet actief aan gewerkt worden. Voor het jonge erfgoed uit de periode 1965-1990 (post 65) willen we daarom de methodiek verrijken met meerstemmigheid, samenspraak en een integrale benadering van erfgoed.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is hiervoor op zoek naar partners die kennis willen delen, met ons mee willen denken over mogelijkheden (september 2024) en deze willen testen in de praktijk (voorjaar 2025). Het eindproduct is een Nieuwe Handreiking Actuele waardering Erfgoed (werktitel). Heb je interesse dan nodigen we je uit om je aan te melden op dit FARO prikbord en met ons deze handreiking te ontwikkelen.
Wat wordt er van een partner verwacht? Je maakt je interesse zo snel mogelijk duidelijk op dit prikbord. In september 2024 nodigen we alle aangemelde partners uit voor een werksessie om met elkaar ideeën uit te wisselen . Deze ideeën gebruiken we voor een prototype handreiking 1.0 voor de RCE. De FARO subsidie (nog geen zekerheid!) wordt ingezet om de aangemelde partners de gelegenheid te bieden dit prototype toe te passen in de eigen praktijk. De kennis die je opdoet deel je voor de zomer van 2025 in een werksessie, met de RCE en andere partners. Vervolgens worden alle voorbeelden samengevoegd in een Nieuwe Handreiking Actuele waardering Erfgoed (werktitel). Deze handreiking komt in 2025 beschikbaar.
Partners met een vergelijkbare waarderingspraktijk voor jong erfgoed uit de periode post 65, gericht op potentiële rijks-, provinciale en gemeentelijke monumenten uit de periode 1965-1990. Dit kunnen zowel overheden, onderzoekers en onafhankelijke adviesorganisaties, erfgoedinstellingen, als eigenaren zijn.
De drie aandachtsgebieden voor het verrijken van de waarderingsmethodiek zijn:
Het doel is om middels kennisdeling tot een praktische handreiking te komen waarmee het jonge erfgoed op een meer actuele, integrale en inclusieve manier gewaardeerd kan worden. Met deze handreiking willen we de beleving van jonge monumenten vergroten en deze monumenten meer een verbindende rol laten spelen in de samenleving.
Deel 1, ontwikkelen in samenspraak (najaar 2024) wordt gefinancierd uit de middelen van de RCE. We verwachten een tijdinvestering van 2 dagen: 1 dag deelname aan de werksessie en 1 dag uitwerken voor 1 a 2 mensen.
Voor deel 2, testen in samenspraak (voorjaar 2025) willen we gebruik maken van de Faro subsidie. Eind 2024 weten we of de subsidie wordt toegekend. Met de subsidie willen we de deelnemende partners ondersteunen bij het toepassen van de prototype handreiking 1.0. We organiseren met de subsidie voor de zomer een tweede werksessie om ervaringen uit te wisselen. De resultaten worden verwerkt in een definitieve handreiking 2.0 mede ontwikkeld door en geïllustreerd met jullie praktijkvoorbeelden (2025).
Onze voorkeur gaat uit naar partners die zich zowel voor deel 1 als deel 2 inschrijven.
Foto's:
Russisch paleisje van architect Piet Blom in Amersfoort, Paul van Galen
Vrouwelijke bouwvakkers verbouwen pand tot woonruimte voor woongroep als experiment, RCE
Fietstocht langs nieuwe gemeentelijke monumenten in Utrecht, RCE
Reacties
hallo mieke
kun je mij bellen, wellicht kunnen wij hier aan bijdragen.
Imke van Dillen 0621824917
stichting weeshuisjes ( jong erfgoed =brugwachtershuisjes)
www.weeshuisjes.nl
Hoi Mieke, ik denk graag mee vanuit de praktijk van een kleine plattelandsgemeente (o.a. met de tuinbouwschool en de RK Wilhelminaoord als waardevolle objecten)
Mijn gegevens heb je, ik hoor graag van je!
Bernard
Hallo Mieke, ik ben niet in de gelegenheid om hieraan mee te doen, maar hierbij wel een anekdote die ik eens hoorde vanuit gemeente Amstelveen. Vanwege de ontkerkelijking wilde de gemeente enkele kerken afstoten en omvormen tot woningbouwlocaties. Vanuit oude waarderingscriteria werd gekeken naar aspecten als bouwstijl, monumentale waarden, etc. Het oog viel op een kerk die na de oorlog was gebouwd: niet aantrekkelijk, niet zeldzaam, etc. Deze kon wel gesloopt worden... Totdat de omwonenden daar lucht van kregen en in verzet kwamen: dit kon toch niet gebeuren, want: hier was ome Henk gedoopt, tante Truus getrouwd, neef Hendrik begraven, etc. Kortom: herinneringswaarden.
Ander voorbeeld is een monumentale bomenrij in een gemeente (ik meen uit provincie Utrecht). Hierin ontbraken twee bomen waardoor door erfgoedspecialisten werd gemeend dat deze niet meer voldeed vanuit het criterium 'compleetheid' of 'gaafheid', waardoor werd besloten dat de bomen wel konden worden omgezaagd. Totdat opnieuw bewoners heftig reageerden, want: de reden voor het ontbreken van deze twee bomen was dat in de hongerwinter van 1944-1945 hun grootouders de oorlog (mede) hadden overleefd door de schors van de bomen op te eten (waarna de bomen stierven). Over emoties gesproken.
Ik pleit dan ook om in de nieuwe wegingskaders het aspect 'emotioneel erfgoed' van inwoners mee te nemen. Succes!
Aangepast op 22 mei 2024
Leiden helpt/denkt graag mee! Momenteel houden wij ons bezig met het project Waarderen vanuit het levend geheugen, met ontzettend veel raakvlakken. Neem voor meer informatie en samenwerkingsmogelijkheden vooral contact op met mij via l.van.de.ven@erfgoedleiden.nl.
Almere doet graag mee. In ons huidige beleid is participatie verplicht, dat sluit wellicht goed aan bij het punt Samenspraak. Wij leren als jonge erfgoedgemeente ook graag!
Dank voor jullie reacties! Anton bedankt voor de mooie ankedote. Bernard, Lieselotte en Veerle Leuk dat jullie mee willen doen. Ik zet jullie alvast op de lijst, nader contact volgt. Imke ik bel je volgende week.
Aangepast op 27 mei 2024
Beste Mieke,
Goed dat dit onderwerp opgepakt wordt en dat er ruimte is voor vernieuwing. Vanuit het Atelier Rijksbouwmeester/College van Rijsadviseurs denken we hier graag over mee.
groet Dorothée Koper
Ha Mieke,
Mooi initiatief! Doe en denk graag mee. In Haarlem zijn we hier ook mee bezig.
Groet,
Martin van Bleek
Beste Mieke,
Ik denk vanuit het Gelders Genootschap graag mee!
Groet,
Lotte Schuitemaker
Dag Mieke,
Vanuit Libau doe ik graag mee!
Groeten,
Sanne
Hallo Mieke,
Vanuit gemeente Winterswijk kunnen we onze ervaringen delen van de (post65) wijkaanpak de Pas.
Groeten Joyce Ras
Aangepast op 4 juni 2024
Hallo Mieke,
Sinds enkele jaren werk ik vanuit een ontwerpersperspectief aan methodes of manieren om meerstemmigheid, co-waarderen en representatie te vergroten binnen de archiefwereld. Uiteraard deel ik deze design thinking aanpak ook graag binnen dit onderzoek/onderwerp. Wellicht kunnen we eens overleggen of en hoe dat waardevol kan zijn?
Ik hoop van je te horen!
Groeten,
Anouk van Mil
anouk@milc.nl
Ik geef het door aan mijn achterban van het Cuypersgenootschap. Wij denken graag mee.
Hoi Mieke,
de gemeente Nijmegen wil ook graag meedenken.
Groeten,
Mayke Haaksman
erfgoed@nijmegen.nl
Beste Mieke,
Vanuit de gemeente Noordenveld denk ik graag mee: we hebben mooie voorbeelden van post-65 die meer aandacht verdienen (ook qua status). Van wijkensembles tot aan kerken. Email is p.bezemer@noordenveld.nl
Groeten,
Pauline
Dag Mieke,
Vestigia is voor enkele gemeenten bezig met inventarisaties, waaronder Post-65, in het kader van gemeentelijk erfgoedbeleid/erfgoednota's. Ik denk vanuit Vestigia graag mee!
groeten,
Alette van den Hazelkamp
a.vandenhazelkamp@vestigia.nl
Goedemorgen Mieke,
Vanuit provincie Drenthe denken we ook graag mee.
Groeten Marjolein
Beste Mieke van Bers,
Vanuit onze ervaring als architect met verduurzaming, transformatie en restauratie van bestaande gebouwen, waaronder een flink deel erfgoed en erfgoedwaardig (maar inderdaad, hoe bepaal je dat) , zouden we ook willen meedenken.
We horen graag van je, Willem-Jan Paijmans
wjp@molenaarenco.nl
Beste Mieke,
Vanuit Amersfoort doen we graag mee,
Met hartelijke groet,
Saskia Briene-Schrijer
Interessant,
Erfgoed Zeeland denkt graag mee in de werksessie.
Met vriendelijke groet,
Peter Zwemer
Hoi Mieke,
Vanuit Flevoland zijn wij hier erg in geïnteresseerd! Bijna de hele provincie is ten slotte post-65, en dit vraagstuk is actueel.
We denken daarom graag mee!
Met vriendelijke groet,
Yasmin Geradts
Beste Mieke,
Mooi initiatief. Vanuit COUP denken wij ook graag mee.
Met vriendelijke groet,
Jurre de Jong
Dag Mieke,
Vanuit Het Oversticht willen we graag mee denken!
Met vriendelijke groet,
Albert Vissinga
Wat fijn dat je reageerde en om samen te werken aan het actualiseren van de waarderingsmethodiek voor jong erfgoed.
Samen kunnen we een Nieuwe Handreiking Actuele waardering Erfgoed (werktitel) ontwikkelen om deze vervolgens in de praktijk toe te passen, waarmee jonge monumenten willen waarderen met meer aandacht voor samenspraak, meerstemmigheid en een integrale erfgoedbenadering. Met deze handreiking willen we de beleving van jonge monumenten vergroten en deze monumenten meer een verbindende rol laten spelen in de samenleving.
We gaan jullie uitnodigen voor een digitale kennismaking via ms teams op 2 juli Join the meeting now . Dat is kort dag maar hopen dat jullie toch in de gelegenheid zijn om aan te sluiten. Wil je de uitnodiging ontvangen zorg dan dat je e-mailadres bij ons bekend is.
We hebben jullie nodig om de uitvraag voor Faro uit te werken tot een plan met een begroting. Dus heb je deze zomer tijd, geef je dan op om samen met ons dit uit te werken. We gaan dit doen in de maanden juli en augustus. Het plan met de begroting wordt in augustus besproken met Faro en moet op 6 september zijn ingediend. In het plan komen activiteiten te staan die partners zoals jullie gaat ondersteunen bij het toepassen van de eerste versie van de handreiking in de eerste helft van 2025. Faro maakt op basis van het plan en de begroting een eerste selectie. Komen we door deze selectie dan mogen we een aanvraag indienen op 10 oktober.
Het opstellen van de eerste versie van de handreiking wordt gedaan door het projectteam ‘waarderen van jonge (rijks)monumenten’. Dit project wordt gefinancierd door het programma post 65 bij de RCE. Wil je bijdragen aan de inhoud van deze handreiking? Meld je dan aan voor de werksessie bij de RCE in Amersfoort op 3 september. Als je e-mailadres bij ons bekend is sturen we een ‘save the date’. Tijdens de werksessie kunnen we elkaar ontmoeten en vragen we jullie om mee te denken op welke wijze samenspraak, meerstemmigheid en een integrale erfgoedbenadering verbonden kan worden met de waarderingsmethodiek en de waarderingscriteria voor jonge (rijks)monumenten. Heb je deze zomer tijd om mee te denken over het programma en de opzet? Meld je dan aan. Heb je ideeën voor sprekers op het gebied van samenspraak, meerstemmigheid en integrale erfgoedbenadering of wil je zelf iets presenteren? Geef het door. Met jullie input vullen we het programma verder in.
Heb je nog opmerkingen of vragen dan horen we deze uiteraard graag.
Met vriendelijke groet,
Mieke van Bers
Aangepast op 27 juni 2024
Wil je deelnemen aan de digitale kennismaking waarderen jong erfgoed op 2 juli van 12:30 tot 13:30 dan kan dat via deze teams link: Join the meeting now
Als je tijdens de kennismakingsbijeenkomst een Post 65 foto of object dat iets over jou zegt kan tonen voor de camera, dan zouden wij dat heel leuk vinden.
Tot 2 juli.
Mieke van Bers en Marie-Hélène Houben-Manders
Bijgaand een tijdlijn voor het pad dat we samen gaan bewandelen.
Hoe melden we ons aan voor de werksessie in september bij de RCE?
dag Saskia en anderen, als je mij een e-mail stuurt zorg ik voor een 'save the date' via outlook waarmee je je kunt aanmelden door te accepteren. In de bijlage het programma voor de werksessie.
Programma_werksessie_3_september_2024.docx (DOCX, 25 KB)
Bijgaand de werkdefinities waar we 3 september mee aan de slag gaan. Stuur eventuele opmerkingen of aanvullingen per mail. Fijne vakantie allemaal.
00_werkdefinitie_begrip_integrale_erfgoedbenadering_handreiking_1.0.pdf (PDF, 140 KB)
00_werkdefinitie_begrip_meerstemmigheid_handreiking_1.0.pdf (PDF, 97 KB)
00_werkdefinitie_begrip_samenspraak_handreiking_1.0.pdf (PDF, 82 KB)
00_werkdefinitie_begrip_waarderingsmethodiek_handreiking_1.0.pdf (PDF, 110 KB)
We zoeken post 65 objecten met opdrachtgevers voor het activiteitenplan en de begroting! Weet je een object geef dat dan zo snel mogelijk door! Je kunt objecten doorgeven tot en met de werksessie op 3 september. Daarna maken het plan en de begroting gereed voor de aanvraag op 6 september.
Samen met Lotte, Lisanne, Bernard, Pauline en Anouk zijn we een concept aan het maken voor het activiteitenplan en begroting voor de aanvraag. Volgende week maandag bespreken we dit met Faro bij de RCE. Voor de activiteiten 'meerstemmigheid, samenspraak en integrale benadering' volgen we de vier stappen van de waarderingsmethodiek. Voor de begroting maken we een begroting voor het toepassen van de handreiking op 1 (post65) object. Hoe vaker we de handreiking kunnen toepassen hoe meer ervaring we kunnen opdoen. Voor de begroting willen we weten hoe vaak we de begroting voor 1 object zouden moeten opvoeren. Weet je een object geef het dan aan ons door. Het kan zijn dat we je als opdrachtgever vragen bij te dragen aan de reguliere kosten voor het uitvoeren van een waardestelling. Vooralsnog nemen we alleen de extra kosten op die nodig zijn voor het uitvoeren van een waardestelling met meer samenspraak, meerstemmigheid en en integrale benadering van erfgoed. Maandag leggen we dit voor aan Faro hoe hiermee om te gaan.
Naast de toepassing is het idee om 3 tot 6 kennissessies in de begroting op te nemen om tijdens het toepassen tegelijkertijd kennis te verwerven op het gebied van meerstemmigheid, samenspraak en integrale erfgoedbenadering.
Ik geef het door aan mijn achterban Werkgroep Post 65 van Erfgoedvereniging Heemschut. Ook wij denken graag mee.
Post65@heemschut.nl
Ha Mieke,
Heel mooi dat er gewerkt wordt aan het actualiseren van de waarderingsmethodiek voor jong erfgoed.
De Commissie Cultureel Erfgoed van Historische Vereniging Oud-Utrecht heeft onderzoek gedaan en een eindrapport uitgebracht met haar selectie van post 65 erfgoed in Utrecht. Erfgoedwaardig is dat wat zich onderscheidt, met diverse criteria. In het eindrapport van 2021 staat een eerste selectie en waardestelling van wat in potentie het bewaren waard is. Gemeente Utrecht heeft dit onderzoek kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van een lijst met 36 jonge monumenten die in 2023 zijn gepresenteerd als kandidaten voor besxcherming.
Post 65, Selectie en waardestelling jong erfgoed - Oud Utrecht (oud-utrecht.nl)
Selectielijst Jonge monumenten – Post 65 - Oud Utrecht (oud-utrecht.nl)
Succes en zomergroeten, Dick de Jong
Dag Dick, dank voor het delen van de lijst. Ik heb begrepen dat de gemeente Utrecht de Post 65 monumenten heeft aangewezen. Daarmee zijn ze minder geschikt om de Handreiking op toe te passen. We zoeken nog wel een gemeente in de provincie Utrecht die mee wil doen (met co financiering). Weet jij of er nog potentiele monumenten tussen zitten die niet zijn aangewezen maar waarvan de eigenaar wel geïnteresseerd is in het samen achterhalen van het verhaal en de waarde?
De aanvraag is succesvol ingediend!
Nu op naar de initiatieven dag in Utrecht op 10 oktober.
Omstreeks 20 september maakt Faro het activiteitenplan bekend op het prikbord met een korte samenvatting van het initiatief.
Op 3 september organiseerde we vooruitlopend op de Faro aanvraag een werksessie vanuit de ambitie: het waarderen van jonge monumenten (1965-1990) met samenspraak, meerstemmigheid en integrale erfgoedbenadering. Twintig leden van het Faro initiatief, erfgoedprofessionals, gemeenten en andere organisaties, kwamen ervoor naar Amersfoort en dat leverde een boeiende en informatierijke uitwisseling op. Want het zijn mooie woorden: samenspraak, meerstemmigheid en integrale erfgoedbenadering. Maar wat betekenen ze als je ze daadwerkelijk wilt toepassen in de waarderingspraktijk?
Bij meerstemmigheid doet zich dan bijvoorbeeld de vraag voor: hoeveel stemmen heb je nodig? Wanneer is het genoeg en heb je aan het begrip meerstemmigheid voldaan? Opvallend was dat de aanwezigen allemaal het belang van meerstemmigheid inzien. De erfgoedprofessional is allang niet meer de alwetende expert die alles zelf wel wikt en weegt. De meerwaarde van andere perspectieven wordt gewaardeerd, denk aan bewoners, gebruikers, ontwerpers, bouwers, eigenaren, bezoekers, lokale historici, ambtenaren uit andere domeinen etc. Dus stond vooral de hoe-vraag centraal want het aantal perspectieven lijkt oneindig. Meerstemmigheid ≠ compleetstemmigheid, noteerde een deelnemer.
Dankzij de gekozen werkvorm kwamen oplossingen ter tafel. Vier posters hingen aan de wand met de vier stappen van de waarderingsmethodiek: Inventariseren, Analyseren, Interpreteren en Communiceren. De deelnemers werden in vier groepen ingedeeld en maakten rondes langs de posters waarbij ze discussieerden over de invulling en de resultaten op de posters noteerden. Bij elke ronde kon de nieuw aangekomen groep voortborduren op de resultaten van de vorige groep. Alle posters waren dik gevuld met suggesties en ideeën: een mooie oogst voor de handreiking die RCE over dit onderwerp wil schrijven!
Bijvoorbeeld, als meerstemmigheid ≠ compleetstemmigheid, zorg dan dat je bij aanvang goed bepaalt wie je wilt meenemen bij het waarderingsproces en waarom. Dat geeft ook ruimte om het werken met diversiteit op verschillende manieren vorm te geven. Als je bijvoorbeeld bezig bent met een potentieel monument dat een abortuskliniek was of is, dan is het niet vreemd als je veel vrouwenstemmen betrekt. Maar heb je vooral vrouwen bij het waarderen van een Boerenleenbank, dan zijn je stemmen waarschijnlijk niet divers genoeg.
Een ander inzicht was de benodigde wisselwerking. ‘Wees geen black box’, noteerde een groep en ook: ‘wees transparant’. Het gaat er niet om zoveel mogelijk mensen te betrekken, maar dit kwalitatief goed te doen. Haal niet alleen informatie op, maar koppel ook terug wat je ermee doet. En sta open voor wat van waarde is; dat kan bijvoorbeeld ook de herinnering aan een geur zijn. Doe recht aan verschillende verhalen. Een zelfde plek kan zowel positieve als negatieve belevingswaarde hebben. Het verhaal van een monument krijgt zo meer lagen.
Het was fijn en inspirerend om samen interactief aan de slag te gaan: een concreet voorbeeld van de meerwaarde van samenspraak, meerstemmigheid en integrale vastgoedbenadering. Zo past het pad om te komen tot een methodiek voor het waarderen van jonge monumenten bij het beoogde resultaat. Dank aan alle aanwezigen voor jullie bijdrage! De verslaglegging volgt.
Interessant project! Ik wil graag op de hoogte worden gehouden.
Hartelijke groet,
Sandra ten Wolde (Provincie Gelderland)
Hierbij het verslag van de eerste werksessie van 3 september waarbij de deelnemers die zich via dit platform voor dit project hebben aangemeld met elkaar in overleg gingen over wat Samenspraak, Meerstemmigheid en Integraal waarderen zou kunnen betekenen in de praktijk bij de erfgoed waardering.
13.09.24.samengesteld_verslag_werksessie1__2_.docx (DOCX, 23 KB)