Erfgoed als hulpbron en partner in het sociale domein

Op deze pagina vind je informatie, voorbeelden en essays die passen binnen het thema 'Erfgoed als hulpbron' van de Uitvoeringsagenda Faro. En dan vooral cultureel erfgoed als partner in het sociale domein. 

Behoud van erfgoed is geen doel op zich maar moet ten goede komen aan de samenleving, zo stelt het Verdrag van Faro. De Raad van Europa vraagt de erfgoedsector voorbij het doel ‘instandhouding’ te kijken en erfgoed als hulpbron in te zetten. In het Nederlandse erfgoedveld kennen we die wederkerigheid al bij recreatie en toerisme, ruimtelijke ontwikkeling en vestigingsklimaat. De relatie met het sociale domein is minder ontwikkeld en juist daar vestigt Faro ook de aandacht op. Denk aan de verbinding van erfgoed met thema's als sociale cohesie, integratie, arbeidsparticipatie, emancipatie, erkenning, eenzaamheid, dementie en mentale gezondheid.

Hoe zouden we die relatie met het sociale domein kunnen versterken? Welke meerwaarde heeft erfgoed voor sociaal-maatschappelijke vraagstukken? Zijn er praktijkvoorbeelden en wat werkt en wat niet? De vragen zijn nog legio. De zoektocht begint met nieuwsgierigheid, met het vrijuit denken en uitwaaieren langs gedachtesporen, maar ook bij het kritisch blijven reflecteren op de vraag waarom we dit doen.

Denk en praat hierover mee op deze pagina.

De RCE is door het ministerie van OCW gevraagd vorm te geven aan de Faro Uitvoeringsagenda Deel II. Dit doen we opnieuw samen met het brede erfgoedveld van onder andere erfgoedinstellingen, overheden, opleidingen, vrijwilligers en erfgoedgemeenschappen. Hiervoor is een bedrag van circa 6 miljoen euro gereserveerd voor de periode 2023-2025. Dit geld is voor concrete initiatieven die Faro structureel verankeren in de erfgoedzorg. Heb je ideeën voor een initiatief om duurzame relaties te leggen tussen cultureel erfgoed en het sociale domein en erfgoed dienstbaar te laten zijn aan sociaal maatschappelijke vraagstukken? Ga dan voor meer informatie naar het prikbord.

De  Werelddoelen voor duurzame ontwikkeling (SDG's: Sustainable Development Goals) kunnen als startpunt dienen voor een gesprek over hoe erfgoed ingezet kan worden voor de samenleving. Dit zijn de  SDG's voor 2030: 

Meer informatie hierover vind je op: UNESCO and Sustainable Development Goals 

Frans Soeterbroek verkent in zijn essay 'Erfgoed als middel' de maatschappelijke rol van erfgoed. De erfgoedwereld heeft volgens hem veel te winnen bij het hervinden van zijn maatschappelijke basis. De bescherming van erfgoed lijkt een doel op zich geworden en daardoor wordt voorbijgegaan aan de rol die erfgoed kan spelen in de samenleving vanuit een dienende en verbindende rol.

Een manier om de sociale impact van een initiatief zichtbaar te maken is bijvoorbeeld door het bepalen van de social handprint. Voorbeelden hiervan zijn te vinden op de site van MAEX.

Welzijn op recept is een alternatief voor het 'traditionele pilletje' voor mensen met psychosomatische klachten. Patiënten gaan dan samen met een welzijnscoach op zoek naar activiteiten die kunnen bijdragen aan hun welzijn en welbevinden. Het gaat dan vaak om activiteiten met een sociale component, zoals sport of cultuurbeoefening. Door actief bezig te zijn wordt de aandacht verlegd van de klacht of beperking naar de activiteit waar de deelnemer plezier aan beleeft en de sociale contacten. Erfgoedactiviteiten zijn op dit moment nog niet actief aan dit concept gekoppeld.

Meer informatie: Landelijke kennisnetwerk Welzijn op recept | welzijnoprecept.nl