SDG's, ESG en musea: van beleid naar praktijk voor maatschappelijke impact
- 8 jul
- Marjelle Vermeulen
- ·
- Aangepast 22 jul
- 21
- 789
Initiatiefnemers: Filip Vermeylen en Marjelle Vermeulen (Erasmus Universiteit Rotterdam)
Thema: Erfgoed als hulpbron in het sociale domein
Context
Er is een toenemende aandacht voor de maatschappelijke rol van musea in Nederland. Het Verdrag van Faro stelt dat het behoud van erfgoed geen doel op zich is, maar ten goede moet komen aan de samenleving. Musea kunnen via hun collectie, en de verbindende waarde, educatieve waarde, belevingswaarde en economische waarde van hun materieel en immaterieel erfgoed, op verschillende manieren maatschappelijke impact realiseren. Toch blijkt dat veel musea het lastig vinden om hier structureel sturing aan te geven.
Wij zijn daarom op zoek naar partners die samen met ons willen ontdekken hoe musea hun maatschappelijke rol in de samenleving kunnen verstevigen! We nodigen iedereen die hier interesse in heeft te reageren op dit prikbord.
De Sustainable Development Goals (SDG’s) en de Environmental, Social & Governance (ESG) principes bieden musea een bruikbaar kader om hun maatschappelijke ambitie inhoudelijk de onderbouwen (SDG) en om te communiceren met externe stakeholders, zoals het bedrijfsleven (ESG). Bedrijven redeneren steeds vaker in ESG-termen. Als het museale veld deze taal ook spreekt, kunnen duurzame cross-sectorale partnerschappen ontstaan. Dit raakt ook aan de actuele ontwikkelingen rondom nieuwe financieringsvormen in de culturele sector, zeker nu overheidsmiddelen onder druk staan. De relatie tussen musea en het bedrijfsleven is nu nog vaak gericht op inhoudelijke sponsoring, niet op gedeelde maatschappelijke opgaven. ESG-denken biedt hier kansen voor duurzame partnerschappen die een meerwaarde creëren voor alle betrokken partijen. Dankzij dergelijke cross-sectorale samenwerkingen kunnen financiële drempels voor musea wegvallen, waardoor de waarde van erfgoed voor de maatschappij beter wordt benut.
Er bestaan tools en modellen die het museale veld kunnen helpen de koppeling te maken tussen hun erfgoed- en cultuurpraktijken en de SDG’s. Denk hierbij aan instrumenten zoals de SDG-toolkit en het Outcome Chain Model (OCM). Echter, ondanks dat deze tools beschikbaar zijn, worden ze in de praktijk slechts beperkt ingezet. Het is daarom van belang om te onderzoeken hoe dergelijke tools concreet vertaald kunnen worden naar de dagelijkse realiteit van musea - groot en klein - en hoe de koppeling met het bedrijfsleven en sociaal domein versterkt kan worden.
Het doel van het voorgestelde project is dan ook om hoe onderzoeken hoe musea de SDG’s en ESG-principes praktisch kunnen toepassen in hun eigen praktijk (gericht op materieel en immaterieel erfgoed), om zodoende:
- Bestaande tools beter te kunnen benutten;
- Beter te kunnen sturen op hun maatschappelijke ambities;
- De samenwerking met het bedrijfsleven op basis van gedeelde maatschappelijke opgaven te versterken;
- De positie van musea binnen het sociaal domein te verstevigen.
Het doel is om te komen tot concrete handvatten die musea in staat stellen om maatschappelijk relevant te opereren en partnerschappen uit te bouwen en te versterken. Binnen het onderzoek richten we ons met name op SDG 3 (Good Health and Well-being), SDG 11 (Sustainable cities and communities) en SDG17 (Partnerships for the Goals). De focus op SDG 17 is ten gunste van SDG 3 en SDG 11. We vragen daarnaast ook uit hoe de programmering van de musea zich verhoudt tot andere SDG’s.
Onderzoeksvraag
De vraag die we binnen dit project beantwoorden, luidt:
Hoe kunnen musea de SDG’s en ESG-principes concreet inzetten om strategisch te sturen op maatschappelijke impact en tegelijkertijd nieuwe cross-sectorale partnerschappen te ontwikkelen?
Om een antwoord te formuleren op de onderzoeksvraag, worden de volgende sub-vragen beantwoord:
- Hoe worden bestaande instrumenten (zoals de SDG-toolkit en OCM) momenteel gebruikt in musea?
- Wat zijn belemmeringen en succesfactoren bij de implementatie van de SDG’s en ESG in de praktijk?
- Op welke manier hebben musea baat bij het werken met de SDG’s en ESG in de praktijk?
- Op welke manier kunnen musea met bedrijven samenwerken op basis van gedeelde maatschappelijke opgaven (ESG)?
- Hoe kan het gebruik van de SDG’s en ESG bijdragen aan duurzame samenwerkingen met het bedrijfsleven?
- Hoe verschilt de toepassing van de SDG’s en ESG-principes tussen kleine en grote musea?
- Hoe kan samenwerking met het sociaal domein de impact van musea versterken?
- Hoe kunnen musea via de SDG’s en ESG bijdragen aan SDG 3 (gezondheid), SDG 11 (duurzame gemeenschappen) en SDG 17 (partnerschappen)?
Methoden
We kiezen nadrukkelijk voor een hands-on benadering waarin musea, bedrijfsleven en sociale partners samen leren. Methodisch hanteren we een action research-aanpak, waarbij we mixed-methods toepassen. Denk hierbij aan de volgende elementen:
- Documentanalyse: van bestaande beleidsplannen, jaarverslagen, duurzaamheidsrapportages, SDG-toolkit en OCM.
- Focusgroepen en interviews: met museumdirecties, museummedewerkers, ESG-experts, SDG-experts, en partners uit het sociaal domein en bedrijfsleven.
- Survey: onder Nederlandse musea (inclusief oproep via het Faro-prikbord) om behoeften en praktijken te inventariseren.
- Casestudy’s en pilotprojecten: in samenwerking met een diverse groep musea (waarbij rekening wordt gehouden met een goede verhouding groot/klein en landelijk/lokaal) worden concrete toepassingen van SDG en ESG getest. We organiseren twee rondetafelbijeenkomsten ter toetsing en verrijking van (tussentijdse) inzichten. Tevens worden met deze bijeenkomsten musea geënthousiasmeerd en betrokken.
Impact
Dit project levert geen rapport op de plank, maar een levend leerproces en een ontwikkelagenda. Musea krijgen praktische inzichten, het bedrijfsleven vindt aanknopingspunten voor maatschappelijke sponsoring en beleidsmakers zien hoe erfgoed en sociale opgaven elkaar kunnen versterken. Met nadruk op implementatie en netwerkvorming draagt het project bij aan structurele verandering in het erfgoedveld. Het onderzoek leidt tot een aantal resultaten, te weten:
- Inzicht in het (non-)gebruik van SDG- en ESG-instrumenten in de Nederlandse museale context;
- Praktisch toepasbare formats, zoals een concreet stappenplan of handreikingen, gebaseerd op praktijkervaringen;
- Concreet advies aan musea voor samenwerking met het bedrijfsleven op basis van de SDG's en ESG-principes;
- Een ontwikkelagenda voor musea om de SDG's en ESG-principes duurzaam te integreren in hun organisatie;
- Betere vertegenwoordiging van kleine en regionale musea in het debat over maatschappelijke impact;
- De resultaten van dit onderzoek kunnen tevens invloed hebben op de programmering van de musea, zoals SDG 4 (Quality Education), SDG 5 (Gender equality) en SDG10 (reduced inequalities).
Beoogde partners
Binnen dit project betrekken we de volgende partners:
- Musea: Er is door verschillende musea al interesse getoond in deelname aan onderzoek rondom musea en de SDG’s (Openluchtmuseum, Van Gogh Museum, Stedelijk Museum, Wereldmuseum, Scheepvaartmuseum, Rijksmuseum van Oudheden, Museon-Omniversum, Stedelijk Museum, Naturalis). Toch is het belangrijk om het onderzoek breder te trekken en een breed scala aan musea te bereiken, inclusief kleinere instellingen. We willen de Museumvereniging benaderen voor netwerkvorming met en contacten met het museale veld.
- Bedrijven: partners met ESG-ambities en maatschappelijke focus.
- Sociale partners: welzijnsorganisaties, gemeenten, zorgpartners.
- OCM-ontwikkelaars en SDG-toolkit experts.
Reacties
Dag Marjelle en Filip, wat een interessant en relevant onderzoek! Vanuit mijn achtergrond, zowel bij de overheid als in de museumsector, en mijn opleiding impactmanagement ben ik graag betrokken. Bij Museum van de Geest heb ik mij ingezet voor het vinden en binden van bedrijven die zich inzetten voor SDG doel 3 (mn mentale gezondheid).
Ik heb jullie oproep in mijn netwerk verspreid.
hartelijke groet,
andrea nieuwendijk
Aangepast op 22 juli
Goedenavond Andrea,
dank voor je reactie op ons initiatief en voor het delen van het initiatief in je netwerk! Ik vind dat je een interessant perspectief inbrengt: je hebt zowel ervaring met het museale veld (en daarbinnen met samenwerkingen met het bedrijfsleven) en met SDG's, als bij de overheid. Ik praat graag met je door over je ervaringen! Laten we daar na de zomervakantie een afspraak voor inplannen.
Hartelijke groet, Marjelle
Ha Marjelle,
als kleine speler, maar met veel ambitie en aan de vooravond van een hele uitdagende vernieuwing lijkt me het Westfries Museum uitermate geschikt. Nu kan het museum SDG- en ESG-instrumenten en praktisch toepasbare formats gelijk meenemen in de vernieuwing en duurzame partnerschappen aangaan met het bedrijfsleven. ik bel je! hartelijks, Amanda
Aangepast op 23 juli
Dag Amanda,
Ik zie daar juist kansen in, in het Westfries Museum als "kleine speler" (lastige beschrijving vind ik, want ook als "kleine speler" kan je juist grote maatschappelijke waarde creëren!). Met ons onderzoek beogen we juist een betere vertegenwoordiging van kleine en regionale musea in het debat over maatschappelijke impact. In ons beoogde survey onderzoek, de interviews en de focusgroepen die we willen houden, onze beoogde documentenanalyse en in onze beoogde casestudy's willen we juist ook het perspectief van kleinere musea (en musea buiten de Randstad!) meenemen. We spreken elkaar gauw aan de telefoon om dit verder te bespreken!
Vriendelijke groeten, Marjelle
Beste Marjelle en Filip,
Wat een ontzettend interessant en relevant initiatief! Vanuit rijksmuseum Huis van het boek in Den Haag reageren we met veel enthousiasme op jullie oproep.
Jullie zoektocht naar hoe musea hun maatschappelijke rol kunnen verstevigen, sluit naadloos aan bij onze missie om mensen te verbinden rond de betekenis van het boek. De wens om beleid naar de praktijk te vertalen herkennen we enorm. Binnen ons museum hebben we hiervoor de speciale programmalijn 'Open Huis' ontwikkeld, die volledig is gericht op participatie en het verlagen van drempels om nieuwe doelgroepen te betrekken.
De hands-on benadering van jullie project en de focus op het ontwikkelen van concrete handvatten spreken ons enorm aan. We zijn ervan overtuigd dat onze ervaringen waardevolle input kunnen leveren en we leren zelf ook graag bij.
We zouden dan ook ontzettend graag meedoen. Graag gaan we hierover verder in gesprek!
Met enthousiaste groet,
Yoeri Meessen
Dag Yoeri,
hartelijk dank voor jullie enthousiaste reactie! Het klinkt inderdaad dat we gedeelde interesses hebben! Het verlagen van drempels om nieuwe doelgroepen te betrekken is essentieel als het gaat over het bereiken van maatschappelijke impact. Ik maak op LinkedIn ook even een connectie met je; dan kunnen we een afspraak maken om kennis en ervaringen uit te wisselen, en dieper in te gaan op dit onderzoeksinitiatief!
Hartelijke groet,
Marjelle
Dag Marjelle, Filip,
Als hoofd development van Het Noordbrabants Museum in 's-Hertogenbosch zou ik het fantastisch relevant vinden om mee te werken aan dit onderzoek! Wij zijn op dit moment bezig met exact dezelfde thematiek en het lijkt mij heel fijn verder te spreken. Groeten, Nazanin
Beste Nazanin, hartelijk dank voor je reactie! Leuk om te horen dat je het onderzoek heel relevant vind en er graag bij betrokken bent! Ik heb je zojuist een LinkedIn verzoek gestuurd, zodat we verder kunnen spreken over hoe dit initiatief aansluit bij jullie praktijk! Hartelijke groet, Marjelle
Dag Marjelle en Filip,
Ik zou het enorm interessant vinden om met Museum van de Geest mee te werken aan dit onderzoek! Museum van de Geest maakt mentale gezondheid bespreekbaar d.m.v. kunst en cultuur. Ondanks deze ongekend belangrijke maatschappelijke thematiek ontvangen wij geen (structurele) subsidie en hebben we het financieel lastig. Kunnen jullie mij meer informatie geven over dit initiatief?
Hartelijke groet,
Marije Kool
Vanuit Centre Ceramique zijn Maastricht Museum en Natuurhistorisch Museum bezig met een conceptuele ontwikkeling waarbij maatschappelijke impact leidend is. Ons nieuwe meerjarenplan wordt momenteel ontwikkeld vanuit Theory of Change dus we zijn datagedreven aan het sturen op impact en willen dat de komende jaren gaan implementeren... we merken dat voor de verschillende teams het erg inspirerend werkt omdat er een soort van handelingsperspectief wordt geboden dat erg veel eigenaarschap kan geven... tegelijkertijd lopen we er tegenaan dat er nauwelijks (meetbare) indicatoren zijn om te meten als het bijvoorbeeld om brede welvaart gaat... gelukkig zijn er vanuit de bibliotheek en cultuurparticipatie al de nodige indicatoren beschikbaar. Kortom ik denk graag mee.
Hallo Marjelle,
Mijn naam is Hayo Wagenaar, creatief directeur bij IJsfontein. Wij zijn gespecialiseerd in interactieve, educatieve belevingen voor de culturele sector, zoals musea en bezoekerscentra (www.ijsfontein.nl). We ontwikkelen onder meer online toepassingen en fysieke interactieve exhibits voor tentoonstellingen.
We zijn erg geïnteresseerd om mee te denken en bij te dragen aan onderzoek naar manieren om de impact van deze belevingen meetbaar en zichtbaar te maken. Onze digitale oplossingen bieden hiervoor al veel mogelijkheden, en we zouden die graag verder willen verkennen in samenwerking met specialisten en onderzoekers.
Ik hoor graag of hier mogelijkheden liggen om samen op te trekken.
Met vriendelijke groet,
Hayo Wagenaar
Beste Marije,
Heel veel dank voor je enthousiaste reactie. Het inzetten van kunst en cultuur voor mentale gezondheid is veelbelovend. We verkennen met jullie graag een eventuele samenwerking en zullen contact opnemen na onze respectievelijike vakanties, ten laatste tijdens de week van 25 augustus.
Hartelijke groet,
Filip
Beste Wim,
Hartelijk dank voor je post. Interessant om te lezen dat jullie meerjarenplan aanstuurt op data-gedreven impact vanuit de Theory of Change. Het implementeren van meetbare indicatoren is een van onze doelstellingen en sluit dus mooi aan bij de doelstellingen van ons project. We kijken ernaar uit om hierover met jullie van gedachten te wisselen.
Vriendelijke groet,
Filip (ook namens Marjelle)
Beste Hayo,
Dank voor je reactie. Interactieve 'immersive' tentoonstellingen zitten in de lift en dat maakt jullie activiteiten interessant voor ons project. Een digitale component bij tentoonstellingen wordt steeds belangrijker, maar het is onduidelijk wat de beleving van de bezoekers en uiteindelijke impact is. Ik maak mij sterk dat we vanuit ons onderzoek in samenwerking met IJsfontein hier een betekenisvolle bijdrage aan kunnen leveren. We zullen in de nabije toekomst hierover contact opnemen.
Met vriendelijke groeten,
Filip (ook namens Marjelle)
Beste Marjelle en Filip, vanuit Natuurhistorisch Museum Rotterdam ook zeer geïnteresseerd om te participeren! Meike Moors
Dag Marjelle en Flip,
Vanuit JES Rijnland (www.jesrijnland.nl) werken wij veel samen met o.a. Rijksmuseum Boerhaave, Naturalis en recent ook het Wereldmuseum. Dit met als doel kinderen de wereld te laten ontdekken en hun blik te verbreden. Als organisatie uit het sociaal domein zouden wij eventueel input kunnen geven.
Vriendelijke groet, Anna
Beste,
Ik denk dat dit voor jullie ook inspirerend kan zijn: het Our Collections Matters program en website van ICCROM (UNESCO). Het doel is om collectiegerichte organisaties te ondersteunen bij het omzetten van hun duurzaamheidsambities in concrete acties, door middel van praktische tools, training en transformatie, zodat zij een actieve bijdrage kunnen leveren aan duurzame ontwikkeling volgens de VN-doelstellingen.
Homepage | ICCROM | Our Collections Matter
Our Collections Matter | ICCROM
Programme Projects | ICCROM Middelheimmuseum was ook een deelnemer aan een van hun Field Projects
Momenteel loopt nog TOWCHED survey: Empowering Education for Sustainable Development through museum collections: Join the TOWCHED Survey and Shape the Future of Learning in Europe | ICCROM
Beste Meike Moors,
hartelijk dank voor je interesse en positieve reactie! Goed te horen dat jullie interesse hebben om te participeren in het project. We nemen in de nabije toekomst graag contact met je op!
Hartelijke groet,
mede namens Filip,
Marjelle
Beste Anna van den Boogaard,
Wat fijn dat je als organisatie uit het sociaal domein op onze oproep reageert! Interessant te horen dat JES Rijnland al veel samenwerkt met musea om de blik van kinderen te verbreden. We nemen dan ook graag in de nabije toekomst contact met jullie op!
Hartelijke groet,
mede namens Filip,
Marjelle
Beste Veerle Meul,
hartelijk dank voor je inspirerende suggesties! We waarderen het zeer dat je zo met ons meedenkt. Een mooie toevoeging om mee te nemen naast onze focus op o.a. SDG3. De Museumvereniging heeft ook veel kennis en onderzoek gedaan rondom het behalen van duurzaamheidsambities door musea. Het is belangrijk dat we al deze kennis en ervaring meenemen in ons onderzoek. Mooi als al deze dingen samen kunnen komen.
Nogmaals veel dank voor de waardevolle suggestie!
Hartelijke groet,
Marjelle
Beste Marjelle,
Een interessant en relevant onderwerp. De keuze voor een action research aanpak spreekt ons erg aan. Wij hebben zeker interesse om mee te doen aan het onderzoek. Graag hoor ik nog iets meer over de input die van musea verwacht wordt, daar mail ik je nog over.
Vriendelijke groet,
Sascha Broeders
Dordrechts Museum | Huis Van Gijn | Hof van Nederland