Verslag Netwerkbijeenkomst Co-waarderen 16 december 2022

Op 16 december 2022 vond een online netwerkbijeenkomst plaats over co-waarderen, het samenwerken aan erfgoedwaardering. De bijeenkomst werd georganiseerd voor vakgenoten uit Nederland en Vlaanderen.

Rond het co-waarderen van museale collecties heeft zich een enthousiast netwerk gevormd van erfgoedprofessionals die graag met elkaar het pad van co-waarderen willen verkennen. Oftewel particiLeren! De bijeenkomst was gericht op zowel deelnemers met ervaring in co-waarderen als voor starters en verkenners.

Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen en wil je ook particiLeren, sluit je dan aan bij het groeiende netwerk door een berichtje te sturen naar Geertje Huisman, g.huisman@cultureelerfgoed.nl.

Lees hieronder de samenvatting van de online bijeenkomst of zie het uitgebreide verslag in pdf, te vinden onderaan dit artikel bij de reacties.

Programma (10:00 - 12:30 uur)

• Welkom
• Update netwerk en presentatie van praktische tools
• Update over de stand van zaken rondom het verdrag van Faro in Nederland door Machteld Linssen
• Netwerkmoment in kleine groepjes
• Spreker Melvin Kolf van 'Presikhaaf University' (Arnhem), een co-creatie partner van het Nederlands Openluchtmuseum, vertelde over een inspirerend praktijkvoorbeeld
• Discussie
• Pauze
• Spreker Leonoor de Schepper van ErfgoedLab Vlaanderen sprak over een project waarin met partners en bewoners de waarde en betekenis van het ziekenhuis Stuyvenberg in Vlaanderen is onderzocht en vastgelegd
• Actueel in het netwerk
• Interactieve workshop rondom het competentieprofiel Co-waarderen
• Afsluiting

Samenvatting:

Tijdens de bijeenkomst is informatie gedeeld en uitgewisseld om inspiratie op te doen voor co-waarderentrajecten: het samen werken aan erfgoedwaardering.

Praktische tools & Workshop

Vertegenwoordigers van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het Faro Steunpunt voor erfgoed in Vlaanderen hebben in 2021 twee werkgroepen begeleid waarin erfgoedprofessionals met vragen uit het erfgoedveld over co-waarderen aan de slag gingen. Hoe kan de samenwerking met partners worden verbeterd? En wat zijn de antwoorden op veel gehoorde vragen over het organiseren van een co-waarderentraject? Het proces heeft geresulteerd in drie praktische tools: Gespreksstarters, een competentieprofiel en Tips & Tops uit de praktijk.

In een korte interactieve workshop zijn de deelnemers aan de slag gegaan met competentieprofielen. Het ‘duurzaam afsluiten van een co-waarderentraject’ wordt door de deelnemers gezien als een competentie waaraan behoefte is om verder te ontwikkelen. Gevolgd door ‘groepsgesprekken kunnen ontwerpen’ en ‘een co-waarderentraject kunnen vormgeven’ en daarbij ‘heldere afspraken kunnen maken.’

De competentie die deelnemers aangaven al goed te beheersen is: ‘de groep ondersteunen tijdens de bijeenkomsten’. Daarna volgen ‘intern gedragenheid creëren voor een participatieve aanpak van het co-waarderentraject’ en ‘deelnemers voorbereiden om te waarderen’.

De uitkomsten van de workshop helpen de RCE en Faro Vlaanderen bij het ontwikkelen van een vormingsaanbod over co-waarderen.

De tools zijn hier te vinden:

• Tool Gespreksstarters: Gespreksstarters - Artikel - Platform Faro (cultureelerfgoed.nl)

• Tool Competentieprofiel: Competentieprofiel - Artikel - Platform Faro (cultureelerfgoed.nl)

• Tool Tips & Tops: Waarderen van erfgoed - Tips en Tops - Artikel - Kennisbank RCE

Praktijkvoorbeeld Nederland

Melvin Kolf, vertegenwoordiger van de jongerenwerkorganisatie Presikhaaf University in Arnhem, deelde zijn ervaringen met een co-waarderentraject. Hij vertelde over de samenwerking met het Nederlands Openluchtmuseum en een groep jongeren uit de wijk Presikhaaf, vanuit hun perspectief. Het samenwerken is een leerproces voor beide partners en er zijn mooie resultaten behaald, zoals een reizende tentoonstelling. Punt wat hij meegeeft is dat het belangrijk is bij het samenwerken met jongeren om ze vanaf het begin ruimte voor ideeën en een stem te geven. Ook is het belangrijk dat de resultaten serieus worden genomen. Tot slot, zorgt het bieden van salaris voor ‘echte’ duurzaamheid.

Praktijkvoorbeeld Vlaanderen

Leonoor de Schepper van ErfgoedLab Antwerpen vertelde over de ervaringen met een co-waarderentraject rond de collectie van het Lambotte Museum, als onderdeel van het ziekenhuis ZNA Stuyvenberg. Het betreft een complex project waarin met diverse stakeholders de collectie is gewaardeerd. Met het co-waarderen van de collectie werd beoogd met verschillende perspectieven naar de collectie te kijken om er in de toekomst andere verhalen over te kunnen vertellen en om daarmee een breder publiek te bereiken. Een van de uitdagingen die zij ervaarden was het compromissen sluiten met de betrokkenen. Leonoor geeft als tips om met de partners in gesprek te gaan over wie ze wel en niet bij het proces willen betrekken, om rekening te houden met gevoeligheden, om samen met de partners het waarderingskader op te stellen en om je flexibel op te stellen in de planning.

Verdrag van Faro

Machteld Linssen, Programmamanager van de RCE vertelt over het Verdrag van Faro en over het proces van ratificeren in Nederland. De RCE heeft met partners uit het onderzoeksveld en de erfgoedpraktijk een uitvoeringsagenda opgesteld en drie pijlers geformuleerd die daarbij van belang zijn: participatie, een breder erfgoedbegrip en erfgoed als partner in het sociale domein. Ook zijn er zestien gespreksonderwerpen aangegeven in de Uitvoeringsagenda Faro. Het waarderen van erfgoed is daar een van.

Actueel in het netwerk

Deelnemers kregen de gelegenheid om de groep te informeren over een actualiteit of ontwikkeling rond co-waarderen. Menno Heling vertelde over de nieuwe focus van het vakmedium MMNieuws op de Faro werk- en denkwijze en bijbehorende thematiek. Hij vraagt geïnteresseerden om mee te doen aan het redactienetwerk om in co-creatie in Europees verband mee te werken aan een nieuwe manifest.

Zie het uitgebreide verslag in pfd onderaan dit artikel bij de reacties.

Organisatie

Deze netwerkbijeenkomst en het netwerk Co-waarderen is een initiatief van Geertje Huisman, specialist roerend erfgoed (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed), Anne-Cathérine Olbrechts, adviseur behoud en beheer (FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed), Jacqueline van Leeuwen, coördinator vorming en advies (FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed), Lorna Cruickshanks, freelance specialist museums and participation (Lorna Cruickshanks) en Leonie Wingen, freelance specialist erfgoedparticipatie (Co-Cultuur).