Aan de slag met co-waarderen

Co-waarderen richt zich op waarderingstrajecten waarbij erfgoedinstellingen op basis van gelijkwaardigheid samenwerken met groepen, gemeenschappen of individuen die daarbij een vorm van inspraak hebben op te maken keuzes. Dit gaat dus een stap verder dan mensen laten deelnemen in het traject zonder een vorm van zeggenschap. Ook het hoofdzakelijk faciliteren van het waarderingsproces door een erfgoedinstelling zonder vorm van actieve betrokkenheid valt niet onder de term co-waarderen. Het gaat om deelhebben en het samen werken aan waarderen.

Hoe co-waarderen?

Er is niet één manier om samen met burgers, erfgoedgemeenschappen en de samenleving erfgoed te waarderen. Hoe je dat duurzaam en effectief kunt aanpakken is voor de ene professional nog een zoektocht, anderen hebben daar al ervaring mee. Om van elkaar te leren zijn erfgoedprofessionals uit Nederland en Vlaanderen in een reeks online bijeenkomsten in 2022 bij elkaar gekomen. Dit ‘Lerend netwerk co-waarderen in en rond musea’ heeft drie handige tools opgeleverd. Dit betreft work in progress en kan in de toekomst aangevuld worden. Door bij aanvang van een traject samen in gesprek te gaan en goed naar elkaar te luisteren bevorder je het latere traject. Daarvoor zijn gespreksstarters gemaakt die daarbij behulpzaam kunnen zijn. Dat goed naar elkaar luisteren en het begeleiden van gesprekken vraagt om specifieke skills en vaardigheden. Die zijn geïnventariseerd en dat heeft geresulteerd in een overzicht van 8 competentieclusters die handig kunnen zijn in een co-waarderentraject. In 'Tips & tops uit de praktijk' worden twaalf verschillende vragen beantwoord, aangevuld met voorbeelden en nuttige links. Zie:

• Gespreksstarters
• Competentieprofiel
• Tips & Tops uit de praktijk

Over het lerend netwerk co-waarderen

Om inzicht te krijgen in de dagelijkse praktijk van doelgericht participatief waarderen vond op 8 juni 2021 een online dialoog plaats. Met vertegenwoordigers uit het museale veld is in kaart gebracht welke ervaring zij hebben op dit gebied hebben en welke vragen of behoeftes zij hebben. Op basis van de uitkomsten van deze dialoog is een ‘Lerend Netwerk co-waarderen in en rond musea’ opgericht. Daar bleek dat de term participatief waarderen niet voor iedereen de lading dekt. De voorkeur wordt gegeven aan het begrip co-waarderen.

Als vervolg zijn begin 2022 twee verschillende werkgroepen van start gegaan die in vier sessies gewerkt hebben aan het verkrijgen van inzichten in een aantal uitdagingen rond co-waarderen:

Werkgroep 1 ‘Dialoog Erfgoedgemeenschap waarderen in en rond musea’

Deze werkgroep heeft zich gericht op de ervaringen van groepen en individuen die betrokken zijn bij co-waarderingstrajecten. Wat zijn hun ervaringen, wanneer voelen ze zich gehoord en begrepen en hoeveel zeggenschap willen ze? Ook kwamen er aannames van de partners over het samenwerken met musea aan het licht. De uitkomsten vormden de basis voor gespreksstarters en voor een competentieprofiel.

Werkgroep 2 ‘Tops & flops uit de praktijk van co-waarderen in en rond musea’

Deze werkgroep heeft ervaringen samengebracht over wat een co-waarderen traject wind in de zeilen geeft, hoe om te gaan met weerstand en andere praktische zaken. De uitkomsten zijn in de vorm van Tips & Tops uitgewerkt en aangevuld met nuttige links.

Aanvullend werden workshops georganiseerd over co-waarderen tijdens de Kennisdag Collecties & Connecties op 13 juni 2022 en op het Museumcongres op 6 oktober 2022.

Resultaten

De resultaten uit de werkgroepen worden naast dit platform ook gedeeld op de RCE kennisbank en het Faro platform (steunpunt voor erfgoed in Vlaanderen). Ze werden gepresenteerd tijdens de Online Netwerkbijeenkomst Co-waarderen op 16 december 2022. Lees hier het verslag van deze bijeenkomst.

Aanmelden

Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen en leren wil je ook 'particiLeren', sluit je dan aan bij het groeiende netwerk door een berichtje te sturen naar Geertje Huisman, g.huisman@cultureelerfgoed.nl.

Colofon

De tools zijn tot stand gekomen met dank aan de leden en organisatoren van de werkgroepen Co-waarderen. Het netwerk Co-waarderen is een initiatief van Geertje Huisman, specialist roerend erfgoed (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed), Anne-Cathérine Olbrechts, adviseur behoud en beheer (FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed), Jacqueline van Leeuwen, coördinator vorming en advies (FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed), Lorna Cruickshanks, freelance specialist museums and participation (Lorna Cruickshanks) en Leonie Wingen, freelance specialist erfgoedparticipatie (Co-Cultuur).