Omgang met de ethische aspecten van oral history - Interviews met Orthodoxe christenen in Nederland als praktijktoets

Initiatiefnemers: Arab West Foundation, Katholiek Documentatie Centrum, Radboud Universiteit en Syrisch Orthodox Aartsbisdom in Nederland.
Thema: Oral history

Wat heb je nodig om op een ethisch verantwoorde manier oral history projecten te kunnen uitvoeren bij gemeenschappen met een religieuze migratieachtergrond met als doel het bereiken van kennisoverdracht, begrip en verbinding zowel intergenerationeel als tussen deze groepen en andere groepen binnen de samenleving?

In het kader van het StoRe project is een ethische code voor de beoefening van oral history en duurzame toegang tot interviews in ontwikkeling. De richtlijnen van deze code willen we testen door het betrekken van een tot nu toe bij een breed publiek onbekende groep van naar Nederland geëmigreerde oriëntaals orthodoxe Christenen, velen als vluchteling uit overwegend Moslimlanden. Het vastleggen van de verhalen van deze gemeenschappen om hun waarden en geschiedenis over te dragen van generatie tot generatie, levert tal van ethische vragen op. Hoe ga je om met (politiek) gevoelige verhalen en (des)informatie, waaronder onderscheid tussen vervolging en discriminatie? Hoe ga je om met sociaal-economische problemen, (culturele) sensitiviteit en conflicten, verschillende perspectieven en meerstemmigheid? Hoe ga je om met (heftige) emoties, trauma en privacy? En hoe kunnen deze verhalen ook nog daadwerkelijk bijdragen aan wederzijds begrip en verbinding tussen groepen in de samenleving en tussen generaties? De richtlijnen van de StoRe code zullen als uitgangspunt worden genomen voor de verschillende stappen in ons project.

Er is een grote behoefte om intergenerationele verbindingen te leggen. De eerste generatie migranten is oud en wil haar ervaringen en kennis graag overdragen aan de jongere generaties. Een mogelijkheid om dit te doen zou kunnen zijn om jongere generaties op te leiden om oral history interviews af te nemen bij de oudere generatie.

Vele ouderen binnen de oriëntaals orthodoxe gemeenschappen zien erfgoed in termen van organisaties en instellingen. We zoeken daarom ook naar het inventariseren van het werk van organisaties en instellingen met hun collecties. In de interviewgesprekken gaat het daarom ook over de opbouw, voortgang en eventueel opheffing van de organisaties en gemeenschappen.

Aartsbisschop Polycarpus, hoofd van de Syrisch Orthodoxe Kerk, meent dat dit project leden van de eigen gemeenschappen meer bij het belang van het behoud van het eigen erfgoed kan betrekken dat dan ook beter toegankelijk kan worden voor de bredere Nederlandse samenleving.

Het testen van de ethische code van het StoRe project kan daarmee ook een belangrijke eerste stap zijn voor het verrijken van bestaande en nog te vormen archieven voor oriëntaals orthodoxe christelijke gemeenschappen waarbij dan ook verbanden tussen uiteenlopende gemeenschappen in de volle breedte kunnen worden gezocht, inclusief het wegnemen van mis- en desinformatie dat heling van relaties tussen Moslims en Christenen uit deze landen in de weg staat.

Met deze praktijktoets testen we in hoeverre de ethische code van het StoRe project voldoende ruimte biedt voor de ethische vraagstukken in ons oral history project. Met de opgedane ervaringen en uitkomsten formuleren we aanbevelingen voor het eventueel verrijken van de richtlijnen.

Het project richt zich hiermee op erfgoedparticipatie en sluit aan bij de thema’s oral history, archieven en digitaal erfgoed.

Kennisdeling
1. Met het bredere erfgoedveld
We zullen onze resultaten door middel van een rapport met bevindingen delen met allen die bij het StoRe project betrokken waren en zullen suggesties opvolgen om de opgedane kennis te delen met het bredere erfgoedveld en andere partijen die actief zijn met oral history. Dit rapport zal tweetalig zijn, Nederlands en Engels, zodat dit ook gedeeld kan worden met partijen binnen het Anna Lindh Foundation netwerk die hiervoor belangstelling tonen.

2. Met een breed publiek
Dit rapport kan ook in Dialogue Across Borders (eigendom Arab-West Foundation, academische uitgeverij De Gruijter Brill) gepubliceerd worden met een aparte sectie voor interview transcripties met daarbij behorende opname(s) en documentatie creëren en die anders dan andere data via Open Access voor een algemeen publiek en academici toegankelijk maken. Wat wel of niet publiekelijk beschikbaar kan worden gemaakt en onder welke voorwaarden moet aan de hand van de ethische code getoetst worden. Mogelijk kunnen daarbij twee of meerdere lagen worden gecreëerd, een voor publieke toegang en de volgende laag of lagen met voorwaarden die door de geïnterviewde persoon of organisatie worden bepaald. Uiteraard vindt publicatie van teksten en documenten alleen plaats na een schriftelijk akkoordverklaring van de betrokken personen.

3. Met organisaties en leden van de betrokken oriëntaals orthodoxe groepen
Er zal een folder worden gecreëerd waarin op het bestaan van deze data zal worden gewezen en die breed binnen en buiten de betrokken gemeenschappen verspreid kan worden.

Via de Be Shao Foundation is het waarschijnlijk mogelijk de Syrisch Orthodoxe gemeenschap ook te informeren via een eigen TV programma die ook online voor andere deelnemende groepen kan worden geplaatst.

Partnerschap

• Arab-West Foundation (penvoerder), hoofd van het Nederlandse civil society netwerk van de Anna Lindh Foundation, een netwerk van alle 27 EU landen en 16 landen uit het Midden-Oosten en betrokken bij het StoRe project
• Katholiek Documentatie Centrum, Radboud Universiteit
• Syrisch Orthodox Aartsbisdom in Nederland

Partners die in/met/bij de uitvoering kunnen meehelpen:

• Knooppunt Oral History/Sprekende Geschiedenis
• Be Shao Syriac Foundation, dedicated to preserving Suryoyo heritage, https://alf.website/en/?members=be-shao-syriac-foundation
• Open voor andere partners