Verslag bijeenkomst 'Inclusie in de erfgoedpraktijk', bij de RCE in Amersfoort (28 februari 2024)

Foto Gerd Altmann via Pixabay

Het Faro lerend netwerk organiseerde op woensdag 28 februari een bijeenkomst over het betrekken van en werken met (nieuwe) groepen in de erfgoedpraktijk. De diversiteit- & inclusie-specialisten Melisa Cijntje, Halima el Hajoui-Özen en Alfrida Martis deelden hun inzichten in een panelgesprek, beantwoordden de vragen uit het publiek en verzorgden een verdiepende workshop. Evelien Masselink deelde namens OPEN (Overleg Provinciale Erfgoedinstellingen Nederland) tips en tools voor het betrekken van nieuwe vrijwilligersgroepen. De middag werd afgesloten met een drankje en een hapje.

De bijeenkomst sloot aan op het Faro-principe ‘participatie in de volle breedte’ en was bedoeld voor erfgoedorganisaties, gemeenten, provincies, vrijwilligersorganisaties, bewonersorganisaties, universiteiten, RCE-medewerkers en eenieder die actief is in het erfgoedveld en geïnteresseerd is in de Faro-werkwijze. Machteld Linssen (programmaleider Faro) verzorgde de introductie over het Verdrag van Faro en Leonie Wingen (Faro-adviseur) modereerde de bijeenkomst.

Verdrag van Faro

Machteld Linssen ging tijdens de introductie in op de aandacht voor diversiteit en inclusie in het Verdrag van Faro. Het verdrag vraagt om een uitnodigende, geïnteresseerde, verbindende, bemiddelende en activerende houding. De presentatie is in pdf-bestand toegevoegd aan dit artikel (zie onderaan bij reacties).

Panelgesprek

Over de sprekers:

Melisa Cijntje is programmamaker/curator en zet zich in voor communities van kleur in de erfgoed- en cultuurwereld zodat zij de kans krijgen om hun eigen verhalen te vertellen. Door de ervaring met community tentoonstelling ontwikkelde curator Melisa Cijntje (samen met co-curator Melany Evora) een tool, die je als medewerker van erfgoed-/museale instelling concrete handvatten geeft zodat jij samen, voor en met de community werkt op een duurzame manier.

Halima el Hajoui-Özen is trainer, adviseur, verbinder en trotse dochter van een gastarbeider. Ze is oprichter van De Inclusiefabriek, waarmee ze werk maakt van inclusie binnen organisaties o.a. binnen de culturele sector en onderwijs. Ook is Halima ambassadeur voor de Code Diversiteit & Inclusie.

Alfrida Martis is een Bonairiaanse schrijver, public speaker en community organizer. Ze werkt momenteel als projectleider/diversity officer op de Willem de Kooning Academie (WdKA) in Rotterdam, waar ze met veel zorg en kunde advies uitbrengt over inclusief kunstonderwijs, support biedt aan gemarginaliseerde groepen en leidinggeeft aan inclusiviteitsprojecten. Buiten het onderwijs werkt ze als een onafhankelijke adviseur, onderzoeker en artistieke leider in de kunst- en cultuursector, gespecialiseerd in sociale rechtvaardigheid en community care voor Caribische gemeenschappen. Ze is ook een medeoprichter en community organizer van Caribbean Ancestry Club: een community platform dat jongeren van de ABCSSS-eilanden in Nederland samenbrengt.

In het panelgesprek werd ingegaan op onderwerpen en situaties waarover de deelnemers vooraf vragen hadden ingestuurd. Vragen varieerden van hoe het praktisch aan te pakken om een bredere betrokkenheid te creëren bij het erfgoed, hoe je relaties behoudt nadat een project is afgesloten en hoe je de organisatie of vrijwilligers mee krijgt in het meer inclusiever werken. Het panel deelde waardevolle inzichten en adviezen, onder meer over het belang van de tijd nemen voor het leren kennen van gemeenschappen, investeren en voor het samenwerken, voor communicatie en zelfreflectie en het evalueren. Tevens was er aandacht in het gesprek voor waarom we het belangrijk vinden dat gemeenschappen vertegenwoordigd zijn in het cultureel erfgoed.

De tips die de pannelleden aan het eind van het gesprek als uitsmijter meegaven:

Melisa Cijntje: “Blijf oprechte interesse houden. Vul niks in voor de ander, maar vraag het gewoon.”

Halima el Hajoui-Özen: “Begin bij nul. Ga het gesprek aan. Zeker met mensen waarmee je dat normaal niet zou doen. Dat is goud.”

Alfrida Martis: “Neem de tijd!”

Diversiteit- & inclusie- workshops

Over de workshop van Melisa Cijntje:

Veel organisaties werken met communities en communities van kleur. De vraag is, hoe doe je dat op een duurzame manier? En wat voor rol kan jij als medewerker van zo’n organisatie daarin spelen?

In deze workshop liet Melisa Cijntje door middel van een casus van de community tentoonstelling ‘Hend’i mundu - mens van de aarde’ zien op welke manier je duurzaam met communities kan werken. In de tentoonstelling ging curator/programmamaker Melisa Cijntje samen met 6 jongvolwassenen met roots in Curaçao op zoek naar wat Curaçao voor hen betekent. Dit resulteerde in de eerste community-tentoonstelling in de Stadsgalerij in Stedelijk Museum Schiedam. (Zie: https://stedelijkmuseumschiedam.nl/tentoonstelling/hendi-mundu-mens-van-de-aarde/)
Tijdens de workshop nam Melisa de deelnemers mee in het proces van het opzetten van de community-tentoonstelling. Er was aandacht voor wat er goed ging en voor de leerpunten.

Over de workshop van Halima el Hajoui-Özen:

Diversiteit en inclusie zijn termen die we steeds vaker horen. Maar wat betekenen deze woorden nu eigenlijk echt? Op welke manier raakt dit ons allemaal en hoe zien we dat terug in ons gedrag? Tijdens de verdieping gaven de deelnemers met Halima el Hajoui-Özen hier samen verdere invulling aan. Bewustwording en dialoog stonden hierin centraal.

• Inzicht in de eigen stereotypes, vooroordelen en blinde vlekken.
• Hoe creëer je draagvlak bij je achterban en bereik je een nieuw netwerk.

Over de workshop van Alfrida Martis:

In deze workshop voerden de deelnemers en Alfrida Martis een open gesprek over de positionaliteit van (gevestigde) instellingen ten opzichte van gemarginaliseerde gemeenschappen, in het bijzonder Caribische gemeenschappen van de ABCSSS-eilanden. Hoe ga je een duurzame relatie aan? Hoe kan het ontleden van de positionaliteit van je instelling nieuwe samenwerkingsverbanden in kaart brengen en bijdragen aan inclusief erfgoedbeleid? En welke problemen treffen community organizers nu aan in de erfgoedsector? Alfrida Martis deed samen met de deelnemers een interactieve opdracht waarbij best practices en knelpunten werden gedeeld, gebaseerd op haar werk in het onderwijs en bij Caribbean Ancestry Club.

Expeditie Nieuwe Gezichten

Evelien Masselink is coördinator business development en senior adviseur of het gebied van erfgoed en publiek bij Erfgoedhuis Zuid-Holland. Ze deelde plenair ervaringen en praktische tips om nieuwe vrijwilligersgroepen te betrekken bij erfgoedorganisaties, vanuit het programma 'Expeditie Nieuwe Gezichten'. De presentatie is in pdf-bestand toegevoegd aan dit artikel (zie onderaan bij reacties).