Post 65-erfgoed en het waarderingskader voor gebouwd erfgoed, E. van Es e.a. (2021)

Oriënterend onderzoek naar de toepasbaarheid van de huidige waarderingscriteria voor het benoemen van de betekenis en waarde van gebouwd erfgoed van na 1965 door zowel experts als burgers. Uitgevoerd door Evelien van Es en Lara Voerman, met medewerking van Jens van Kamp, in opdracht van de RCE. (2021)

Er is geen download versie van het onderzoek beschikbaar. Het onderzoek is op te vragen bij a.blom@cultureelerfgoed.nl

Samenvatting:
Hoofdvraag van het oriënterend onderzoek was: volstaan de huidige criteria bij het benoemen van de betekenis en waarde van cultuurhistorische objecten uit de periode na 1965, zowel voor een expertoordeel als voor een burgeroordeel? En zo niet, kunnen de criteria zodanig worden aangepast dat dit wel het geval is? Subvragen daarbij waren: zijn de aard en omvang van het erfgoed uit de periode na 1965 zodanig dat dit een andere benadering vereist voor de waardestelling en het gebruik van waarderingscriteria? Wat betekent het meenemen van het burgeroordeel bij de waardering en selectie van erfgoed voor de toe te passen waarderingscriteria? Zijn er eventuele gevolgen voor het beschermingsinstrumentarium? Daarbij lag de focus op het waarderen ten behoeve van het beschermen.

Het bestaande waarderingskader lijkt in principe te volstaan, maar de aard van het Post 65-erfgoed geeft wel aanleiding tot accentverschuivingen en/of een andere weging binnen het waarderingskader. Onder meer om het ontwerpconcept, maar ook het belang van verhalen en belevingsgeschiedenissen recht te doen. Naast het juridisch bestendige en objectieve waarderingskader, zou eventueel een ander waarderingskader ontwikkeld kunnen worden met criteria als belevingswaarde en gebruikswaarde om het burgeroordeel een eigen plek te geven.

Minstens zo belangrijk is de observatie dat vooral de manier waarop je tot een waardestelling en selectie komt van belang is, en vooral: met wie. "De kwaliteit van het waarderen zit ook in het zorgvuldige proces, want dat bepaalt mede de uitkomst. Het waarderen en selecteren met anderen dan experts past bij de huidige tijd waarin de ‘expert’ niet meer wordt gezien als de enige die de waarde van het erfgoed bepaalt. Het heeft meerwaarde als naast de experts verschillende betrokkenen met hún specifieke kennis aan een waardering bijdragen. Dat kunnen zowel professionals (andere disciplines) als niet-professionals zijn."

De onderzoekers pleiten voor een stapsgewijs proces, waarin per stap de samenleving op een bepaalde manier betrokken wordt: bij de opzet van het waarderingsproces, bij het definiëren van het waarderingskader (en de accenten daarbinnen), het bepalen van de erfgoedwaarden en bij de uiteindelijke selectie.