Moslimerfgoed online: samen geschiedenis schrijven

Initiatiefnemer: Moslim Archief
Thema: Archieven

Online platform

Het Moslim Archief werkt aan een innovatief online publieksplatform waarin het erfgoed en de verhalen van moslims in Nederland een centrale plek krijgen. Dit platform biedt niet alleen toegang tot historische collecties en bijzondere verhalen, maar creëert ook een ruimte voor interactie tussen gebruikers. Het Moslim Archief heeft een kleine eigen collectie, maar wil met het platform met name het vele erfgoed van moslims tonen dat zich in andere, publieke collecties bevindt. Wij staan open voor samenwerking met andere partijen om dit project samen op te pakken!

Veel erfgoed van moslimgemeenschappen ligt verspreid in archieven, musea en bibliotheken, maar is vaak moeilijk vindbaar voor de moslimgemeenschappen. Ook hebben archivarissen en andere erfgoedprofessionals vaak nog niet naar hun collecties gekeken met de bril van moslimerfgoed. Het Moslim Archief wil hier verandering in brengen door deze verborgen schatten zichtbaar en toegankelijk te maken. Via het platform verbinden we collecties met de gemeenschappen zelf en bieden we erfgoedinstellingen handvatten om hun collecties inclusiever te presenteren.

Samenvattend gaat het niet zozeer om opsporen van erfgoed binnen de gemeenschappen zelf, maar om het ontsluiten van materiaal in bestaande collecties, vergelijkbaar met een portal als onsland.nl. De nadruk ligt daarbij op door de doelgroep samengestelde verhalen en minder op het harvesten van zoveel mogelijk bronnen. Het gaat daarbij nadrukkelijk ook om de vraag aan erfgoedinstellingen waarom dit moslimerfgoed dan zo moeilijk te vinden is.

Er zijn in het verleden meerdere projecten geïnitieerd vanuit de erfgoedinstellingen zelf om het perspectief op hun collectie te verbreden, bijvoorbeeld door de geschiedenis van arbeidsmigratie vast te leggen. Toch blijkt dat dit verzamelde erfgoed bij de betrokken gemeenschappen weinig bekend is en dat de instellingen onvoldoende als een ‘eigen’ en vertrouwde plek worden gezien. Bij dit initiatief van het Moslim Archief is het de gemeenschap zelf die de erfgoedinstellingen opzoekt, bevraagt en wil ondersteunen.

Faro-project: een eerste stap
Het Faro-project betreft een pilot voor het platform en verkent mogelijkheden voor het vervolg alsmede vervolgaanvragen bij fondsen. De inhoud van het platform krijgt vorm in een participatief traject waarin vrijwilligers van het Moslim Archief en moslimgemeenschappen samen de geschiedenis van moslims in Nederland vastleggen. Zij kiezen thema’s en invalshoeken, selecteren erfgoeditems en herschrijven beschrijvingen en, indien nodig, passen ze de woordkeuze van de metadata aan zodat deze beter aansluiten bij de doelgroep. Ook voegen ze nieuwe, vaak nog onbekende verhalen toe. Het doel is niet alleen om het platform te verrijken, maar ook erfgoedinstellingen te helpen hun collecties en informatiebeheersystemen aan te passen en inclusiever te maken. Dit traject zal worden aangestuurd door het Moslim Archief, waardoor de gemeenschappen zelf een bepalende stem hebben. Het Moslim Archief heeft een team met onder meer een archivaris en historici met een moslimachtergrond dat hierbij ondersteunt.

We voeren deze pilot uit met drie erfgoedinstellingen en beogen een mix van nationale en regionale archieven en/of musea en bibliotheken. Medewerkers van deze instellingen zullen in iedere fase van het project nauw betrokken zijn, om het traject te volgen en om kennis en perspectieven uit te wisselen met de deelnemers. Op die manier ontstaat een leertraject over hoe erfgoed van moslims zichtbaar en vindbaar gemaakt kan worden. Dit model wordt overdraagbaar ingericht zodat het in de toekomst ook voor andere instellingen en vergelijkbare gemeenschappen gebruikt kan worden.

Gedeeld erfgoed, gedeelde geschiedenis
Het platform biedt een laagdrempelige manier om de geschiedenis van moslims in Nederland te ontdekken. Themaroutes, samengesteld door de deelnemers, geven context aan erfgoedcollecties. Denk aan verhalen over historische moslimfiguren, mijlpalen zoals de eerste moskee of moslimvereniging, en de diverse geschiedenissen van gemeenschappen zoals de Bosnische of Somalische moslims. Met deze themaverhalen worden verschillende delen van de collectie in context toegelicht, bijvoorbeeld door gedigitaliseerde foto’s en documenten te tonen en daarbij passende interviews, columns en artikelen te plaatsen. Met een focus op de brede doelgroep waarop het Moslim Archief zich richt – volwassenen (30-50 jaar) en jongeren (10-16 jaar) – wordt het platform mobile-first ontwikkeld, zodat het altijd en overal toegankelijk is.

Het Moslim Archief wil het cultureel en religieus erfgoed van Nederlandse moslims een blijvende plek geven in het collectieve geheugen van Nederland. Door verhalen te verzamelen en te delen, creëren we een inclusiever archief waarin verschillende generaties en gemeenschappen met elkaar verbonden worden. Dit platform is niet alleen een digitale ontmoetingsplek, maar draagt ook bij aan de erkenning en waardering van een onderbelicht deel van de Nederlandse geschiedenis.

Samenwerking
We zijn voor dit project op zoek naar instellingen (zoals archieven, bibliotheken, musea) die erfgoed van of over moslims beheren. Moslimerfgoed ligt verspreid over heel Nederland en we zijn geïnteresseerd in diverse regio’s. Ben je enthousiast en wil je met ons samenwerken? Mail dan naar info@moslimarchief.nl.