Faro-ambities in de archeologie

De drie onderstaande ambities komen met regelmaat terug in gesprekken over Faro in de archeologie (zie ook het artikel Verkenningsfase ).

1. Samenleving meer betrekken bij Malta-archeologie
2. Publieksbereik en burgerparticipatie als basisvoorziening inrichten
3. Lerend vermogen organiseren

De eerste ambitie vertrekt vanuit het gevoel dat er kansen blijven liggen om de samenleving meer te betrekken bij de Malta-archeologie. Archeologen geven aan het jammer te vinden dat dit nu nauwelijks gebeurt. De tweede ambitie vertrekt vanuit de innerlijke drijfveer dat archeologie van betekenis is voor de samenleving. De samenleving moet kunnen deelnemen en meegenieten (publieksbereik), en in toenemende mate ook kunnen deelhebben en meebepalen (burgerparticipatie). De derde ambitie vertrekt vanuit het besef dat het Faro-denken een cultuurverandering betekent in de archeologie. Om dit op een goede manier te doen, moeten ontwikkelingen bewust gevolgd en geëvalueerd worden om de praktijk te voeden, onderbouwen en stimuleren.

Op 15 februari 2022 zijn de ambities ingebracht op het Groot Reuvensoverleg met de notitie Notitie Faro Groot Reuvensoverleg 15-02-2022 en kort besproken. Faro zal in dit overleg de komende tijd regelmatig terugkeren op de agenda. We zullen de ambities hieronder nog iets meer toelichten.

Ad 1. Samenleving meer betrekken bij Malta-archeologie
Het Faro-gedachtegoed raakt een gevoelige snaar bij veel (vrijwillige) archeologen. Zij willen de samenleving graag meer betrekken bij bescherming, beheer en onderzoek van archeologische terreinen. Malta is immers de ‘achtertuin’ van de inwoners van een wijk of dorp. Dicht op hún leefwereld en dus ook hún erfgoed. Malta is een kans om op natuurlijke wijze in contact te komen met inwoners. Welke betrokkenheid en vragen hebben zij bij en aan het bodemarchief? Daar zou de Malta-archeologie meer op kunnen inspelen. Maar Malta staat ook onder druk: het moet snel en voor weinig. Dus over het hoe van deze ambitie moet het gesprek nog wel verder gevoerd worden. Eerste ideeën hierover zijn opgetekend in de bijlage van de Notitie Faro Groot Reuvensoverleg 15-02-2022.

Ad 2. Publieksbereik en burgerparticipatie als basisvoorziening inrichten
Publieksbereik en burgerparticipatie zijn het fundament van de archeologie en verdienen een serieuze positie in het bestel. Het Verdrag van Valletta pleit in artikel 9 voor publieksvoorlichting om het draagvlak vóór archeologie te vergroten. Het Verdrag van Faro vertrekt vanuit de waarde van archeologie vóór de samenleving. In het Faro-denken gaat het daarom vooral om activiteiten samen met en dóór burgers. In dit verband wordt ook wel gesproken over “slow archaeology”, “gemeenschapsarcheologie” en “vraaggestuurde archeologie”. De interesses en vragen van gemeenschappen staan centraal en de archeoloog heeft een ondersteunende rol. Dat kan ook gaan om lokale interesses, zoals de archeologie van een vuilnisbelt of van een vergeten veldslag. Daarnaast kunnen relaties worden gelegd met maatschappelijke vraagstukken. Bijvoorbeeld door archeologische kennis in te zetten voor een dialoog over de inclusieve samenleving. Of door een leer- en werkomgeving te bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Faro ligt daarmee in het verlengde van de missie van UNESCO-Werelderfgoed om het erfgoed te laten bijdragen aan het welzijn van mensen en wederzijds begrip tussen mensen en volkeren. Eerste ideeën over deze ambitie zijn opgetekend in in de bijlage van de Notitie Faro Groot Reuvensoverleg 15-02-2022.

Ad 3. Lerend vermogen organiseren
Omdat het om relatief nieuwe praktijken gaat, kunnen archeologen veel van elkaar leren. Het is daarom belangrijk om de Faro-praktijk in wording te bestuderen en analyseren. Dit kan bijdragen aan een beter onderbouwde visie op de betekenis van het Faro-denken voor de archeologie, een betere onderbouwing van de praktijk met argumenten en methodieken en aan uitwisseling van ervaringen en best practices.