Platform Joods Erfgoed en Identiteit (JEI)

Initiatiefnemer: Stichting Joods Maatschappelijk Werk (JMW)
Thema: Erfgoed als hulpbron en partner in het sociale domein

Platform JEI is een initiatief van Stichting Joods Maatschappelijk Werk (JMW) om de huidige Joodse gemeenschap, met hulp van erfgoed, te verbinden met het eigen Joodse verleden en bruggen te slaan voorbij de vertrouwensbreuk van de Tweede Wereldoorlog. Dat willen we doen door een ‘community’ te vormen van vrijwilligers, die als ambassadeurs het Joodse erfgoed verrijken met verhalen en helpen verweesde erfgoedlocaties een ziel te geven.

JMW is dé welzijnsorganisatie voor Joods Nederland. Opgericht in 1946, in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, en heeft tot doel de gedecimeerde Joodse gemeenschap te ondersteunen. Dat doen wij door het bieden van dienstverlening en activiteiten in het kader van identiteitsversterking en gemeenschapsontwikkeling.

Met Platform JEI wil JMW de participatie bevorderen van Joodse Nederlanders met betrekking tot het Joodse erfgoed in hun directe woonomgeving (met name buiten de regio Amsterdam), waardoor eigenaarschap en binding met de plaatsgebonden geschiedenis ontstaat. Dit draagt bij aan het gevoel van ‘belonging’, geworteldheid in de Nederlandse samenleving, wat door de oorlog minder vanzelfsprekend is geworden. Voor de bredere Nederlandse gemeenschap is het effect dat het rijke Joodse verleden in heel Nederland meer onder de aandacht wordt gebracht. Tevens draagt het initiatief bij aan de beleving van positief Jodendom en het tegengaan van antisemitisme.

Om dit te bereiken ontwikkelt Platform JEI een methode waarbij het erfgoed instrumenteel wordt ingezet voor een betere samenleving en een sterkere sociale cohesie. We willen vrijwilligers enthousiasmeren, betrekken en verantwoordelijk maken voor het erfgoed. Door middel van bijeenkomsten en activiteiten rijken we hen instrumenten aan om het erfgoed weer een ziel en een verhaal te geven, waarbij zij tevens werken aan hun eigen relatie tot het verleden in het heden.

JMW heeft veel ervaring met zorgverlening voor specifieke doelgroepen. Erfgoed als hulpbron en partner in het sociale domein is een nieuwe invalshoek om hier vorm aan te geven. Het biedt veel mogelijkheden die kunnen worden ingezet voor identiteitsversterking voorbij de vertrouwensbreuk. Dat doen we onder meer door het opleiden en ondersteuning van ambassadeurs in verschillende delen van Nederland. De opleiding bestaat uit themabijeenkomsten met onderwerpen als: verhalen schrijven (wie leefde daar?), onderzoek in archieven en een cursus (regionale) Joodse cultuur en traditie.

De methode is in ontwikkeling. We bouwen voort op een stevig fundament dat sinds 2023 is gelegd met het opzetten van groepen vrijwilligers in vijf regio’s in Nederland. Bij voldoende financiering willen we het bureau Social Finance (socfin.nl) inhuren om de maatschappelijke betekenis zichtbaar te maken. Zij kunnen de impact meten en inzichtelijk maken wat nodig is om verandering te realiseren.

In opzet is de methode herhaalbaar voor andere groeperingen. Gedacht kan worden aan de Molukse gemeenschap in Nederland. JMW heeft een langdurige samenwerkingsrelatie met Pelita, de zusterorganisatie voor de Indische doelgroep. De methode is ook interessant voor Joodse gemeenschapen in het buitenland, die aangetast zijn in hun vertrouwen. Het inzetten van erfgoed biedt een helende werking, geeft mensen eigenaarschap en biedt handvatten om zich te kunnen verhouden tot de mooie rijke Joodse cultuur van voor en na de Tweede Wereldoorlog.