Cultureel Erfgoed voor Iedereen - Verbinding tussen erfgoedplekken en het sociale domein

Initiatiefnemer: Coöperatie Actief Burgerschap
Thema: Erfgoed als hulpbron en partner in het sociale domein

Het project Cultureel Erfgoed voor Iedereen verkent hoe buitenplaatsen en landgoederen een rol kunnen spelen in het versterken van gemeenschappen en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Erfgoed is hierbij geen eindpunt, maar een middel om sociale cohesie, betrokkenheid en actief burgerschap te bevorderen. De schoonheid, geschiedenis en veelzijdige betekenissen van deze plekken maken ze bij uitstek geschikt als ontmoetingsruimte en broedplaats voor nieuwe verbindingen.

De context
De samenleving verandert. Er zijn al 7,5 miljoen actieve burgers die zich inzetten voor thema’s als zorg, duurzaamheid, eenzaamheid en sociale inclusie. Tegelijkertijd zijn erfgoedlocaties vaak onbekend terrein voor grote groepen mensen. Door gemeenschappen actief te betrekken, op basis van hun drijfveren, bij het erfgoed in hun leefomgeving, kunnen nieuwe vormen van eigenaarschap, verbondenheid en betekenis ontstaan. Wij noemen dit ‘omgekeerde participatie’.

Het Verbeeldingslab
Een belangrijk middel hierin is het Verbeeldingslab: een mobiel paviljoen, gebouwd van hout van Landgoed Zonheuvel. Dit lab reist langs erfgoedlocaties om tijdelijk ruimte te creëren voor ontmoeting, verbeelding en samenwerking. Tijdelijkheid verlaagt de drempel, stimuleert creativiteit en maakt het makkelijker om nieuwe vormen van betrokkenheid te verkennen.

In het Verbeeldingslab gaan bewoners, organisaties, overheden en landgoedeigenaren met elkaar in gesprek over gedeelde waarden, behoeften en dromen. Zo ontstaan lokale gemeenschappen die zelf bijdragen aan erfgoed, en erfgoed dat betekenisvol wordt voor iedereen.

Het Centrum van Actief Burgerschap
Op Landgoed Zonheuvel wordt een vast Centrum van Actief Burgerschap ingericht. Deze plek wordt het kennis- en ontmoetingscentrum waar ervaringen uit het Verbeeldingslab worden verzameld, gedeeld en verdiept. Hier wordt een leergang ‘Verbonden Erfgoed’ ontwikkeld en kunnen ook andere initiatieven - bijvoorbeeld vanuit de regeling Vitale Samenleving van de Provincie Utrecht - samenkomen om te leren en te verbinden.

Het Centrum biedt ruimte aan opleidingen, netwerkbijeenkomsten, gemeenschapsprojecten en culturele programmering. Van voedselbossen tot tiny houses en van jongerenambachten tot open podia met AZC-bewoners: alles draait om bijdragen, participatie en inclusie.

Voorbeelden uit de praktijk

• Peter, een actieve burger, bouwt met jongeren uit de marge een houtwerkplaats op een landgoed. Ze herstellen een amfitheater en worden zo onmisbaar voor het erfgoed.
• In AZC Leersum bouwen bewoners gezamenlijk een tafel voor het Verbeeldingslab. Uit dit proces ontstaat een klusteam en het idee voor een maandelijks open podium dat vluchtelingen verbindt met de buurt en het erfgoed.

Oproep aan de Faro-gemeenschap
Wij hebben de afgelopen zes jaar al flink gebouwd aan een groot netwerk van geïnteresseerde landgoedeigenaren, erfgoed-, natuur-, culturele en welzijnsorganisaties, gemeente Utrechtse Heuvelrug en provincie Utrecht. Maar dit netwerk kan niet groot genoeg zijn als het Cultureel Erfgoed voor Iedereen betreft. Dus als jij geïnteresseerd bent om aan te sluiten, een kunstenaar, actieve burger, kwartiermaker of organisatie kent waarvan jij denkt dat deze interessant is voor ons, dan horen wij dat graag!

Motto: Als het daar kan, dan kan het overal.

Meer lezen over ons initiatief? In de bijlage hebben we een uitgebreidere beschrijving opgenomen.