Update over jongerenparticipatie en erfgoed

Door: Marjolein Kik, Erfgoedhuis Zuid-Holland

met dank aan Else Gootjes, Erfgoed Gelderland en Evelien Masselink, Erfgoedhuis Zuid-Holland

We zijn nu bijna halverwege 2025, en Erfgoed Gelderland en Erfgoedhuis Zuid-Holland werken dit jaar samen in het project jongerenparticipatie en erfgoed, waarvoor we een subsidie vanuit Faro ontvingen. Een goed moment dus om stil te staan bij de voortgang van ons project over jongerenparticipatie in de erfgoedsector en om alvast een tipje van de sluier op te lichten.

We zijn natuurlijk nog druk bezig, maar nu al zien we een enorm enthousiasme vanuit veel erfgoedorganisaties om met jongeren aan de slag te gaan. Niet alleen voor wat jongeren deze organisaties kunnen bieden, maar ook de samenwerking op zich. Sommigen zien nog wat beren op de weg, maar dit gaat vaak vooral om het eerst op orde krijgen van interne zaken. Over het algemeen zijn jongeren in de erfgoedsector zeker welkom!

Ook de jongerenorganisaties die we hebben gesproken om via MDT-trajecten (Maatschappelijke Dienstijd) of via andere vormen van samenwerking met jongeren zijn positief. Ze kennen het erfgoedveld vaak niet zo goed, maar vinden het daarom juist een positieve verrassing om te horen hoeveel leuke mogelijkheden al deze verschillende organisaties te bieden hebben. Het eventueel en onterecht stoffige imago wordt via het opzetten van deze samenwerkingsverbanden dus zeker afgepoetst. We onderzoeken ook hoe we deze samenwerking structureel in stand kunnen houden, zodat het hopelijk niet bij een eenmalig project blijft.

Iets wat we zowel onze erfgoedachterban als de jongerenorganisaties op het hart drukken: erfgoed gaat niet alleen over geschiedenis. Het behouden, benutten en beleven van erfgoed gaat júist over het heden en de toekomst, en daar komt veel bij kijken! Van groenonderhoud bij molens en kastelen tot digitalisering van tentoonstellingen en collecties, er is een rijk pallet aan interesses en vaardigheden nodig om de sector draaiende te houden. Daarmee biedt het jongeren dus ook een variëteit aan kansen om zich verder te ontplooien en om mee te denken over wat erfgoed voor hen betekent. Daarnaast is het voor erfgoedinstellingen heel gezond om de blik van jongeren op erfgoed mee te nemen in toekomstige activiteiten. Jongeren hebben er vaak een andere kijk op, en via deze trajecten kunnen erfgoedinstellingen en jongeren veel van elkaar leren.

Erfgoed vertelt verhalen over onze samenleving en hoe deze op allerlei kenmerkende vlakken hetzelfde is gebleven óf juist verandert. Het spreekt dan ook voor zich dat een diversiteit aan verhalen en perspectieven een verrijking is van ons erfgoed. En wie zijn betere vaandeldragers van deze (nieuwe) verhalen dan jongeren? Zij zijn immers degenen aan wie wij ons erfgoed doorgeven, en die dat later op hun beurt ook zullen doen aan de volgende generatie, met hun visie daarop. Het betrekken van jongeren bij erfgoed op een vroege leeftijd is dan ook essentieel voor het voortbestaan van erfgoed.

Wij weten dat deze participatietrajecten een lange adem nodig hebben. En daarom hebben we niet de illusie dat door dit project honderden jongeren zich nu zullen aanmelden als langdurige vrijwilligers bij erfgoedorganisaties. Wat we wel hopen, en ook nu al terugzien, is dat jongeren kennismaken met de erfgoedsector in brede zin en hier een nuttige bijdrage leveren aan de maatschappij en hun eigen ontwikkeling. Hopelijk dragen zij de opgedane ervaring met zich mee, wat de betrokkenheid van hun generatie met erfgoed verhoogt. Dit is onze kans om te laten zien wat de erfgoedsector voor jongeren kan betekenen en waarom erfgoed ook voor hen relevant is. Want jongeren zijn dan wel divers in hun ervaringen, vaardigheden en opvattingen, als er iets is wat hen verbindt, dan is het dat ze zich graag actief inzetten voor een betekenisvolle toekomst, en met hun mening bestaande structuren aanpassen en verstevigen.

Foto:
Jongerenpanel erfgoed Symposium Jongeren & erfgoed, december 2023