Faro-project 'Diaspora erfgoed in beweging' afgerond

Erfgoed van postkoloniale gemeenschappen in Nederland is levend, veranderlijk en vol betekenis. Toch blijft het grotendeels onzichtbaar in het officiële erfgoedveld. Niet omdat dit erfgoed er niet is. Niet omdat gemeenschappen het niet willen delen. Maar omdat het huidige erfgoedbegrip is gebaseerd op westerse waarden die erfgoed zien als statisch, materieel en nationaal gegrond. Wat niet in die hokjes past, valt buiten de boot.

Het rapport 'Erfgoed Herzien. Perspectieven op ‘erfgoed’ vanuit kennis en ervaringen van postkoloniale groepen' laat zien dat het probleem niet bij de gemeenschappen ligt, maar bij het systeem zelf. Op basis van gesprekken met zes erfgoedgemeenschappen uit Hindostaans-Surinaamse, Javaans-Surinaamse en Chinees-Indonesische groepen in Nederland en experts uit de wereldwijde diaspora, wordt duidelijk hoe erfgoed functioneert: als handeling die wordt gedanst, gezongen, gekookt en nog op veel meer manieren wordt doorgegeven. Als relationeel proces dat leeft in lichamen, herinneringen en ontmoetingen. Als veranderlijke praktijk die juist door aanpassing en vernieuwing blijft bestaan. In ruimtes en op plekken waar gemeenschappen bij elkaar komen.

Deze gemeenschappen tonen dat erfgoed niet slechts een bezit is dat moet worden vastgelegd, maar een gedeeld cultureel goed (een commons) waarin zij zelf betekenis geven en zeggenschap moeten hebben. Hun erfgoed is geen afwijking van de norm, maar onthult dat de norm zelf te beperkt is.

Dit onderzoek pleit daarom voor een herziening van het erfgoedbegrip. Niet door postkoloniale gemeenschappen te 'passen' in bestaande kaders, maar door die kaders te veranderen. Alleen zo ontstaat een erfgoedbeleid dat niet langer uitsluit, maar werkelijk ruimte maakt voor een divers erfgoed dat Nederland rijk is.

Met deze rapportage is het Faro-project 'Diaspora Erfgoed in Beweging' afgerond.