Erf(goed) van de toekomst

Wij, jongeren uit de Achterhoek, erven het erf - en bouwen aan de toekomst

Initiatiefnemer: Jong WCL
Thema: Dynamische leefomgeving

Waarom dit project?
Wij willen in de Achterhoek blijven wonen, werken en leven. Hier liggen onze wortels. Maar het wordt steeds moeilijker: de agrarische sector staat onder druk, boerderijen komen leeg, erven vallen stil, de verbinding tussen erf en landschap valt weg, betaalbare woningen zijn er nauwelijks. Als onze generatie hier niet meer kan blijven wonen en werken verdwijnen de tradities en verhalen die ons maken tot wie we zijn.

Wij geloven dat het anders kan. Want wij zien erfgoed niet als iets ouds, maar als iets levends. Het (agrarisch) erfgoed van de Achterhoek - bloemencorso’s, volks- en buurtschapsfeesten, dialecten, landschap, naoberschap, vakkennis - is voor ons geen verleden tijd, maar een toekomst om op te bouwen.

Met dit project nemen wij zelf het initiatief. We willen jongeren een stem geven in onze gemeenschap, hen laten vertellen wat erfgoed is en het doorgeven waard is. We behouden jongeren in onze regio door erftransformaties verbinden aan gemeenschapszin, wonen en werken. We brengen jong en oud samen op erven, zorgen dat tradities doorleven en ontwikkelen nieuwe vormen van samenleven op het platteland.

Wat willen wij bereiken?

• Jongeren mee laten bepalen wat voor hen erfgoed is en wat zij willen doorgeven
• Onze generatie binden aan een Achterhoek met perspectief zodat zij hier willen blijven wonen en werken
• Leegkomende erven transformeren tot betaalbare woonplekken waar jong én oud kunnen samenleven en zich thuis voelen
• Tradities, verhalen en ambachten vernieuwen en doorgeven
• Samen bouwen aan sterke dorpen met verbondenheid en coöperaties
• Erfgoed gebruiken als motor voor sociaal-ruimtelijke innovatie
• De plekken en ons landschap behouden en daarmee ook de leefbaarheid door jonge boeren perspectief te bieden
• Processen en organisatievormen ontwikkelen die ook in andere regio’s werken

Hoe gaan wij dat doen?

1. Samen optrekken (netwerkvorming) - erfcoöperaties
   Wij organiseren ons via een eigen platform en/of rondom buurtschappen/erven. Zo kunnen we samen plannen maken, kansen benutten en zeggenschap creëren. We bepalen een methodiek om op onze eigen manier te kunnen uiten wat voor ons belangrijk en waardevol is.
2. Continue dialoog met de gemeenten
   Wij gaan op regelmatige basis met de gemeente in gesprek over wat wij belangrijk vinden. Waar wij ons thuis voelen en hoe wij ons hier thuis kunnen blijven voelen.
3. Gezamenlijke opdrachtformulering: visie op erfgoed en transformatie
   Op basis van gesprekken, opgehaalde waarden en verhalen formuleren jongeren hun gezamenlijke uitgangspunten voor erftransformaties. We bepalen gezamenlijk wat wij in de regio onder waardevol erfgoed verstaan, wat we willen behouden, vernieuwen of toevoegen. Het resultaat is de brug tussen dialoog en ontwerp.
4. Werken aan proeferven (voorbeelderven/experimenten)
   We kiezen erven waar we concreet aan de slag kunnen. Bijvoorbeeld in een coöperaties. We onderzoeken het verhaal van het erf en het landschap, spreken met andere generaties en leggen de basis voor een nieuwe toekomst. Het erfgoed en de gemeenschap is daarmee de basis van de transformatie.
5. Onze aanpak delen met anderen
   Wat wij leren, delen we. Via een stappenplan, festival en matchmaking zorgen we dat ook andere jongeren in andere regio’s aan de slag kunnen. De nadruk ligt op het proces, de organisatievorm en de relatie met gemeenten.

Waarom erfgoed voor ons belangrijk is

• Het versterkt ons thuisgevoel, vormt onze gemeenschap
• Het verbindt generaties
• Het biedt ruimte om te wonen, werken, leren
• Het zorgt voor continuïteit in een veranderend landschap
• Het is niet alleen van gisteren, maar ook van morgen

Wat verstaan wij onder erfgoed?

• Immaterieel erfgoed: Bloemencorso’s (UNESCO), (volks)feesten, dialecten, ambachten, tradities rondom feestdagen en in buurten.
• Materieel erfgoed: Boerderijen, erven en landschapselementen.
• Levend erfgoed: Wat wij nu opnieuw vormgeven - coöperaties, nieuwe rituelen, gemeenschapsvormen.

Bij erftransformatie staat voor ons het verhaal van de plek centraal. We bouwen letterlijk voort op de geschiedenis van de plek. De logica tussen wonen, werken, naoberschap. We geven opnieuw vorm aan de gemeenschapszin, dat staat centraal.

Wat levert dit project op?

• Een methodiek waarbij jongeren zeggenschap hebben over wat erfgoed is
• Een netwerk van jongeren met invloed op hun leefomgeving
• Proeferven waar sociaal-ruimtelijke transformatie is gestart
• Nieuwe gemeenschappen waarin wonen, werken en erfgoed samenkomen
• Doorontwikkeling en overdracht van (vernieuwde) tradities
• Kennis, formats en tools die andere regio’s kunnen gebruiken
• Meer verbondenheid en toekomstperspectief in de Achterhoek voor jongeren
• Een erfgoedbenadering die sociaal en ruimtelijk verbindt

Voor wie doen we dit?

• Voor onszelf - omdat we hier willen blijven.
• Voor onze (groot)ouders - die dit landschap hebben opgebouwd.
• Voor de volgende generatie - die erfgoed wil leven in plaats van leren uit een boek.

Met wie werken we samen?
We doen dit niet alleen. De initiatiefgroep is (Jong) WCL. We werken samen met: LTO Noord, gemeenten in de Achterhoek, Provincie Gelderland, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Regio Achterhoek, erfgoedorganisaties, ontwerpers en onderwijs.

Budget en financiering (indicatief)

• Totaalbudget: € 250.000
• Aanvraag bij FARO: € 125.000
• Cofinanciering via regio Achterhoek, provincie en gemeenten: € 125.000

Looptijd
12 tot 18 maanden

Hoe zorgen we dat dit blijft bestaan?

• Door een stappenplan te maken waarmee ook jongeren in andere regio’s in het land aan de slag kunnen
• Door erfcoöperaties op te zetten als duurzame organisaties
• Door kennis, ervaring en processen actief te blijven delen
• Door jongeren structureel te betrekken bij beleid en uitvoering

Onze boodschap
Wij laten zien dat erfgoed geen museum is, maar een motor. Dat jongeren geen doelgroep zijn, maar mede-eigenaren van de toekomst. Dat je op een erf niet alleen woont, maar ook leeft, leert en doorgeeft.

"Wij bouwen aan het erf(goed) van de toekomst - met het landschap, voor de regio, voor elkaar."