1. Reageer op de inventarisatie. Heb je aanvullingen?

  • jan 2024
  • 86
Financiering initiatieven
  • Ana Pereira Roders

WERKWIJZEN EN METHODIEKEN VOOR HET FARO-WERKEN

een inventarisatie van de projectvormen, werkvormen en tools die we tot nu zijn tegengekomen tijdens het programma Faro

OVER DEZE INVENTARISATIE

  • Deze inventarisatie is gericht op het erfgoedveld in brede zin (niet domein specifiek)
  • We spreken over de werkwijzen die vooral erfgoedprofessionals hanteren.
  • Dit is geen complete lijst maar een inventarisatie van de projectvormen, werkvormen en tools die we tegen zijn gekomen tijdens het programma.
  • Er staan ook niet-erfgoed en internationale tools in deze inventarisatie waar relevant.

HET WERKEN OP EEN FARO MANIER

  • Participatief werken is maatwerk. Er is geen één manier en het is niet ‘one size fits all’.
  • Er zijn allerlei werkvormen en projectvormen die ingezet kan worden om sociale waarde te creëren en participatie te stimuleren en faciliteren. Erfgoedprofessionals kunnen uit een groot palet van werkvormen een bruikbare kiezen en aanpassen aan de doelgroep, de vraagstuk, het doel van het initiatief, het duur van het traject, de tijdinvestering (van jou en deelnemers).
  • Binnen een project of samenwerking kunnen ook meerdere werkwijzen en methoden ingezet worden. Het werken met een scala van verschillende werkwijzen zorgt ervoor dat je iets voor iedereen hebt, klein en grootschalig, ’s avonds of ’s ochtends etc. Partners en participanten zouden verschillende snelheid en tijdpad nodig kunnen hebben.
  • Participatie is mensenwerk. De kern ervan is de verbindingen met mensen actief te zoeken en te koesteren. Dat vraagt netwerkvorming, community mapping en building, dialoog en goede samenwerking. Er moet binnen de context van een wederkerige relatie wordt gewerkt waarin gedeelde doelen worden geïdentificeerd en/of gevormd. Door het inspelen op de behoeften in de samenleving, van partners en van burgers, kunnen professionals de sociale waarde van erfgoed groeien.
  • Met een werkvorm of methodiek alleen ben je er niet. Erfgoedprofessionals hebben een open houding en een flexibele en/of experimentele aanpak nodig. De uitgangspunten zijn oprecht nieuwsgierigheid, respect voor de kennis en kracht van anderen en een wederkerige aanpak.
  • Participatief werken leer je door het experimenteren, het doen, en vooral door het samen doen.
✒️ SMAKEN PARTICIPATIE: PARTICIPATIESCHEMA’S

Om de invloed en ervaring van partijen binnen een participatieproces uiteen te zetten wordt vaak gebruik gemaakt van participatieladders en alternatieve schema’s.

  • In het artikel reflecteren Frits W Schröder en Margriet K Nguyen op bestaande participatieladders en schema’s vanuit Faro perspectief. Ze kijken naar:
    • Arnstein’s participatieladder (1969)
    • Pröpper’s participatieladder (2009)
    • Participatieladder Edelenbos & Monninkhof (2001)
    • De Erfgoedparticipatieladder van FARO Vlaanderen (2018)
    • De ladder van de Raad van Openbaar Bestuur (ROB) (2012)
    • Alternatief schema Rollend Richting Resultaat van Stadsmakersplatform Volq i.s.m de Erasmus Universiteit (2019)
  • Varianten van zeggenschap, co-waarderen (2021), Co-Cultuur/Leonie Wingen,

    ontwikkeld ter voorbereiding op de dialoog en werkgroepen co-waarderen in musea.

  • Spectrum doelgerichte participatie (2020), ontwikkeld door Lorna Cruickshanks. In dit schema is er een poging gemaakt om meer over de rollen en ervaringen van alle partijen te laten zien.
  • Het Participatiespeelveld (2022) ontwikkeld in het kader van het onderzoek binnen het Programma Faro. Anders dan de traditionele participatieladder – een eendimensionaal model dat de verschillende gradaties van burgerparticipatie in institutionele initiatieven schetst – is het participatiespeelveld een tweedimensionale model laat de wederzijdse participatie zien.
🔎 WERKWIJZEN – HOE ZIEN INITIATIEVEN ERUIT?

PROJECTVORMEN

  • Participatief invulling van erfgoedmanagement:
    • Participatief waarderen van erfgoed, bijvoorbeeld het waarderen van collecties en aanwijzen van monumenten (Zie pagina Participatief Waarderen op het platform)
    • Participatief programmering, bijvoorbeeld burgers maken ommetjes over waardevolle aspecten in hun wijk of de co-creatie van evenementen of tentoonstellingen
    • Participatief beleidsvorming door middel van bijvoorbeeld gebiedsbiografie, waarderen van monumenten of collecties, citizen science
  • Verzamelprojecten
  • Verhalenprojecten zoals storytelling projecten waarin mensen hun verhaal laten vertellen of waar een verhaal van een plek/erfgoedstuk samen gemaakt wordt
  • Oral history (Zie pagina Oral History op het platform)
  • Placemaking
  • Reminiscentie projecten
  • Citizen science/burgerwetenschap (Zie voorbeeld op pagina Digitalisering)
  • Herbestemming van gebouwd erfgoed, plekken
  • Kerkenvisies
  • Opgravingen met burgers/door burgers, community archeologie (Zie voorbeelden op pagina Archeologie)
  • Living Archive (https://knit.ucsd.edu/tellushowucit/what-is-a-living-archive/)

ANDERE WERKWIJZEN / MECHANISMES

  • Participatory governance – jongerenpanel, burgerbestuur, klankbordgroep
  • Ondersteuning van burgerinitiatieven; van ‘burger, doe je mee?’ naar ‘overheid, doe je mee?’
  • Right to challenge
  • Wijkaanpak
  • PACT-aanpak (People Acting in Community Together )
  • Wijkcultuurhuizen, cultuuranker
  • Het werken met vrijwilligers
  • Training/upskilling partners, vrijwilligers, burgers

SAMENWERKING EN NETWERKVORMING MET ANDERE DOMEINEN

Samenwerkingen met professionals en organisaties uit andere domeinen versterken de rol van erfgoed in de samenleving, bevorderen het delen van kennis en ervaring en stimuleren het vergroten van netwerken wat leidt tot het effectievere inzetten van erfgoed als middel, als katalysator en inspiratie.

In het veld zijn samenwerkingen te zien tussen erfgoed en de volgende sectoren:

  • welzijn
  • kunst
  • onderwijs/lifelong learning
  • toerisme/economie

Zie ook de essay Erfgoed als middel van Frans Soeterbroek, 2021

🧰 METHODIEKEN/WERKVORMEN/ INSTRUMENTEN

participatief werken: hoe doe je dat? (algemeen):

Buiten NL:

Niet-erfgoed:

om een participatief traject in te richten:

zelf-reflectie, zelf-scans:

Persoonlijke niveau

Org niveau:

Cards for Inclusion: A new way to play access - Unlimited (weareunlimited.org.uk)

om belanghebbenden in kaart te brengen / community mapping:

Denk eerst hier over na: Wat map je; emoties, verhalen, belangen, groepen? Waarom? Met welk doel? Hoe en met wie worden de resultaten gedeeld? Aard van het project en het doel maakt uit voor de mapping.

om in gesprek te gaan/gesprekken te faciliteren:

om mensen te informeren:

  • informatieavond
  • open dag/avond
  • rondleidingen, excursies
  • netwerkbijeenkomst
  • publicaties
  • nieuwsbrief
  • blogs
  • vlogs
  • podcasts
  • social media
  • educatieve programma’s
  • apps

Informeren is geen participatie op zich. Het zichtbaar maken van informatie en het terugkoppelen van ontwikkelingen en keuzes is een belangrijk onderdeel van de praktijk.

om een netwerk te faciliteren:

  • loket
  • platform
  • bijeenkomsten
  • labs
  • Community of Practice
  • Erfgoedtafels
  • social media

community building:

om mensen aan de slag te laten gaan:

democratische besluitvorming:

om impact te meten en zichtbaar te maken:

  • Samenwerking met universiteiten
  • Reflectie panel van partners, participanten
  • Enquêtes

Buiten NL = veel:

Buiten sector:

BRONNEN

Mis je een tool of methodiek van deze lijst? Vul aan en reageer op deze inventarisatie en de reacties van anderen via de 'Voeg je reactie toe'.

Wil je een reactie geven? Meld je dan eerst aan

Contact

Faro-team Faro-team