Naoberfonds Hof van Twente: ‘Nieuwe ideeën worden door ons gekoesterd’

Gemeente Hof van Twente richtte een Naoberfonds op om ideeën van inwoners die de leefbaarheid verbeteren, makkelijker en sneller te laten uitvoeren. Een ideeënspreekuur en een adviescommissie van inwoners helpen daarbij. Ideeënbegeleider Johan Godschalk en wethouder Hannie Rohaan zien nu al hoeveel dat oplevert: ‘Ze komen met een glimlach naar buiten en de vlotte doorlooptijd geeft veel positieve energie.’

Door Annette Wiesman

Het Repair Café in Markelo, een plek waar vrijwilligers inwoners helpen bij het repareren van hun apparaten, had behoefte aan een opbergkast voor hun gereedschap. De kast kwam er. Voortaan hoefden de vrijwilligers niet steeds hun gereedschap mee te sjouwen. In Goor wilden een paar inwoners een kleinschalig filmfestival met debat organiseren, met documentaires over de agrarische sector; het festival kwam van de grond en was geslaagd. Een vrouw in Markelo bedacht een plan om, naar Japans voorbeeld, in een wandelgebied een ‘telefoon van de wind’ te maken. Een poëtisch project, waarbij een lokale kunstenaar een installatie bouwde waar je kunt telefoneren met een overleden naaste.

De boomstam op de aanhangwagen is het basismateriaal waarmee een lokale kunstenaar een Telefoon van de Wind in Markelo gaat maken. Even praten met je geliefde die er niet meer is helpt mensen bij het verwerken van hun verdriet. Met de 'Telefoon van de Wind' kan het, in de vorm van een bijzonder ritueel.

Tafel met koffie
Het is maar een greep uit de ideeën die inwoners van gemeente Hof van Twente het afgelopen jaar indienden bij het Naoberfonds. Het fonds werd vorig jaar opgericht om de leefbaarheid te bevorderen. Ideeën van inwoners gaan door een soort ‘wasstraat’, legt ideeënbegeleider Johan Godschalk uit. Godschalk neemt wekelijks een dagdeel plaats naast de receptie in het gemeentehuis van gemeente Hof van Twente. Gezeten aan een grote tafel met kranten en koffie spreekt hij inwoners aan, ook mensen die voor een nieuw paspoort komen. ‘Ik nodig ze uit om te komen zitten en vraag of ze wel eens van het fonds gehoord hebben’, zegt Godschalk. ‘Elk mens heeft wel een goed idee, dat probeer ik eruit te halen.’ De ideeënbegeleider was de afgelopen negen jaren ook betrokken bij soortgelijke fondsen voor inwonersinitiatieven in andere gemeenten in de Achterhoek.

Naoberschap
Een paar jaar geleden verzocht de gemeenteraad wethouder Hannie Rohaan, portefeuillehouder sociaal domein, het ‘naoberschap’ in haar gemeente te stimuleren. Want, was de gedachte, initiatieven van ‘onderop’ hebben meer draagvlak in de gemeenschap en worden beter in stand gehouden. ‘Ik ben gaan rondkijken bij andere gemeenten, bijvoorbeeld naar het Naoberfonds Berkelland’, vertelt Rohaan. ‘Normaal voelen burgers een drempel om de gemeente met ideeën te benaderen. Dan helpt het om een orgaan te hebben dat door inwoners gerund wordt, zoals onze adviescommissie. Een ander voordeel is dat de toegang tot zo’n gemeentelijk fonds niet politiek gekleurd is. En dat is logischer, als het gaat om ideeën voor de eigen buurt.’

‘Als het plan goed en volledig is, kun je bij ons binnen zes weken na het gesprek aan de slag.’

Sparren
Het fonds is bedoeld voor ideeën die bijdragen aan de leefbaarheid. In de tien maanden dat ze inmiddels bezig zijn, hebben ze al 45 initiatieven binnengekregen, vertelt Godschalk. ‘Dat is elke week eentje.’ Van de tien initiatieven die hij aan zijn tafel krijgt, lopen twee indieners op eigen kracht door het proces heen, maar hebben er acht een extra zetje nodig, schat hij in. Niet iedereen weet hoe je formulieren invult, een begroting opstelt, je idee verkoopt en mensen enthousiasmeert. ‘Ik kan sparren, medestanders vinden, meedenken op de inhoud en helpen met de begroting. Ze lopen altijd met een glimlach naar buiten.’

Ideeënbegeleider Johan Godschalk

Pitchen voor commissie
De adviescommissie, bestaande uit zes inwoners, komt maandelijks bij elkaar. De inwoners representeren alle dorpskernen uit de gemeente en ze zijn niet aan een vereniging of organisatie verbonden. Hun mandaat gaat tot 10.000 euro; voor hogere bedragen moet het College instemmen. Indieners kunnen een tien-minutenpitch over hun idee houden voor de commissie. Rohaan: ‘Het zijn openbare bijeenkomsten, want we vinden transparantie belangrijk.’ Godschalk bereidt de indieners zo nodig op de bijeenkomst voor, zodat ze niet zenuwachtig hoeven te zijn. ‘Ik benadruk: wat jij nu vooral moet overbrengen, is waarom je dit zo’n belangrijk idee vindt. Spreek vanuit je hart. Misschien krijg je een scherpe vraag over de begroting, maar de commissie is zeker welwillend.’

Klein en simpel
Ook Rohaan verwijst mensen vaak naar het Naoberfonds door. Zoals een mevrouw die spontaan een verpleeghuis was binnengelopen met het plan om met ouderen te gaan zingen. Dat sloeg aan. Het zanggroepje groeide en kwam wekelijks bij elkaar, er kwam een pianiste bij, eveneens vrijwillig. Nu was er geld nodig voor het drukken van hun boekjes met liedjes uit hun jeugd. Rohaan: ‘Als deze vrouw daarvoor geld bij de gemeente had aangevraagd, hadden we het niet kunnen toekennen. Het groepje was immers geen stichting of vereniging. Nu krijgt ze subsidie uit het Naoberfonds. Als gemeente hoeven wij er niks van te vinden, want de adviescommissie is onafhankelijk. Dat is fijn, want het is een heel klein, maar waardevol idee. Zo kunnen initiatieven die anders tussen wal en schip zouden vallen, toch doorgaan.’

Twee keer in de maand worden er liedjes gezongen in de kapel van Carintreggeland Huis De Wieken in Delden. In eerste instantie bedoeld voor leden van de KBO of andere ouderenbonden, bewoners van de Wieken en van het verpleeghuis Carint en de dagopvang de Babbelaar, maar ook andere belangstellenden zijn welkom.

Intern bespreken
Of neem bijvoorbeeld die inwoners die een sloot achter hun buurtje wilden dempen om daar een buurtspeelplek voor kinderen van te maken. ‘Ze kwamen er zelf niet goed uit en de gemeente vragen een sloot te dempen, is ingewikkeld’, vertelt Godschalk. ‘Voor je het weet is de energie eruit. Bij mij is niks gek, ik luister gewoon en kijk wat ze aankunnen. Soms geef ik ze wat huiswerk mee, zodat ze weer verder kunnen.’ Het idee van de speelplek naast het buurtje wordt momenteel intern bij de gemeente besproken.

Vlot werken
Veel inwonersideeën raken staand beleid van de gemeente. En soms schep je met goedkeuring een precedent voor soortgelijke plannen. ‘Daar zit soms wel een uitdaging in’, geeft Godschalk toe. In zo’n geval gaat hij vaak zelf ‘even schakelen’ met de betreffende ambtenaren. Dat vergroot niet alleen de kans dat het lukt, maar geeft ook tijdwinst. ‘Ik kan vanwege mijn volledige focus op het Naoberfonds veel vlotter werken dan een ambtenaar die er nog honderd andere taken naast heeft. Bovendien is het aanvragen van een bijdrage een simpel proces, dat ik in drie zinnen kan uitleggen. Als het plan goed en volledig is, kun je als indiener binnen zes weken aan de slag. Die snelle doorlooptijd geeft indieners positieve energie.’

‘Zo kunnen goede ideeën die anders tussen wal en schip vallen, toch doorgaan.’

Vrijwilligersuren inzetten
Het fonds, dat subsidies tussen 250 en 15.000 euro verdeelt, heeft in totaal 370.000 euro ter beschikking. De voorwaarden: er mag niet gestapeld worden met andere gemeentelijke subsidies en indieners wordt gevraagd 25 procent van de gevraagde som zelf in te brengen. Daarbij tellen ook uren in natura mee. ‘Stel dat een project 20.000 euro kost. Dan is een kwart zelf op tafel leggen vaak een aanzienlijk probleem, en het zou zonde zijn om een project dan maar af te schieten’, legt Godschalk uit. Ook vrijwilligersuren mogen daarom worden ingezet. ‘Op die manier houd je het laagdrempelige karakter van het fonds in stand’, zegt Rohaan. ‘In plaats van creativiteit de kop in te drukken, koesteren we het.’