Wat vind jij van de Faro-projectplannen?

Aan de eerste selectieronde van de Uitvoeringsagenda Faro doen 36 initiatieven mee. Op deze pagina kun je alle plannen lezen. Tot en met 15 oktober kon je deze plannen tevens online mee beoordelen via polls en een mogelijkheid je keuze te beargumenteren. Vooral dit laatste is waardevol om een keuze te kunnen maken welke plannen Faro-gelden krijgen. De begeleidingsgroep stelt hiervoor nu de selectielijst op.

Initiatief van: AWN, verschillende opleidingen, Knooppunt Sprekende Geschiedenis

Totale kosten: € 6.750
Gevraagd bijdrage Faro: € 6.750

Thema: Archeologie

Samenvatting:
Studenten van erfgoedopleidingen interviewen oudere vrijwilligers in de archeologie/erfgoed volgens de methode van oral history. Ze leggen een tijdsbeeld vast van participatie in de afgelopen decennia en reflecteren op wat ze horen vanuit hun eigen context. Oud en jong komen vervolgens samen om de dialoog aan te gaan. In deze dialoogsessie verwoorden jongeren hoe zij in de toekomst vorm willen geven aan publieksbereik en participatie in hun werk.

De interviews laten daarnaast zien hoe vrijwilligers op leeftijd kijken naar de toekomst van hun privé-collecties. We gaan op zoek naar structurele oplossingen voor collecties die verweesd dreigen te raken.

Initiatief van: Stichting OPEN (samenwerkingsverband erfgoedhuizen)

Totale kosten: € 93.000
Gevraagd bijdrage Faro: € 80.000

Thema: Ondersteuning erfgoedparticipatie

Samenvatting:
De vacaturebank op Erfgoedvrijwilliger.nl brengt vraag en aanbod van erfgoedvrijwilligers bij elkaar. Het algemene publiek krijgt een kans betrokken te raken bij erfgoed en het erfgoedveld heeft belang bij nieuwe vrijwilligers. Het platform is landelijk dekkend. De afgelopen jaren hebben we gewerkt aan de technische kant en een landelijk dekkend netwerk. In 2024 willen we het aantal bezoekers en aantal reacties op de vacaturebank met respectievelijk 10 en 25% vergroten door:

• Persoonlijke begeleiding aan vraag- en aanbodkant
• Samenwerking met minimaal drie nieuwe maatschappelijke organisaties
• Vergroten zichtbaarheid door marketingcampagne

Initiatief van: AdVinci Erfgoedmatch, Erfgoed.nu, Antea Group, Erfgoedhuis Zuid-Holland 

Totale kosten: € 89.682,05
Gevraagd bijdrage Faro: € 71.627,05

Thema: Erfgoed als hulpbron en partner in het sociale domein

Samenvatting:
Als we met erfgoed willen bijdragen aan ontwikkelingen in de samenleving is een op elkaar afgestemde benadering nodig binnen het gemeentehuis. Nu zijn erfgoed en andere beleidsterreinen vaak gescheiden werelden. Door verbindingen te maken kan erfgoed aanhaken bij bijvoorbeeld nieuwe regelingen in het kader van democratische vernieuwing en bestaande programma’s op het gebied van welzijn. En omgekeerd kan cultureel erfgoed een bijdrage leveren aan ambities binnen andere beleidsterreinen.
We bieden met de Erfgoedmatch Leerschool concrete handvatten aan ambtenaren uit verschillende beleidsterreinen om verbindingen te maken. De leerschool kent drie fasen:

1. Verkenningsfase: Onderzoek naar + op maat maken informatie en werkvormen voor gemeenten
2. Bloeien en groeien: Verdieping in inspirerende en activerende workshops voor een aantal gemeenten met deelnemers uit verschillende domeinen
3. Delen en borgen: Reflectie en borging in een voor alle gemeenten toepasbaar gratis eindproduct met concrete voorbeelden en tips. Dit kan bijvoorbeeld de vorm hebben van een routekaart.

Initiatief van: Stichting Maatschappelijk Gebruik Kerkgebouwen

Totale kosten: €  29.209,40
Gevraagd bijdrage Faro: € 27.466,40

Thema:  Werkwijzen en wegwijzen

Samenvatting:
De initiatiefnemers van het project Heilige Huisjes Rotterdam willen een brede dialoog voeren over ervaringen, lessen en wensen rondom het werken met cultureel erfgoed als middel om sociaal-maatschappelijke uitdagingen aan te gaan. Hierbij ligt de focus op participatief werken: samen met inwoners, in partnerschap, uitgaande van behoeften en kansen.
De dialoog vindt plaats in een viertal zogeheten Faro-Ateliers voor lokale en regionale (erfgoed) ambtenaren. Opzet is daarin, aan de hand van Heilige Huisjes Rotterdam, te laten zien wat domeinoverschrijdend werken in de praktijk inhoudt, welke uitdagingen ermee gepaard gaan en wat het op kan leveren. De deelnemers worden daartoe meegenomen langs verschillende betrokken partijen. Daarna wordt samen aan de slag gegaan met vraagstukken als: Hoe leg ik een verbinding tussen cultureel erfgoed en andere, actuele maatschappelijke thema’s, zoals duurzaamheid, sociale cohesie, armoedebestrijding of culturele huisvesting? Wat kan erfgoedparticipatie daarin betekenen en wie of wat zijn er nodig voor een dergelijk participatietraject?

Initiatief van: Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN)

Totale kosten: € 26.536,25
Gevraagd bijdrage Faro: € 26.536,25

Thema: Waarderen van erfgoed

Samenvatting:
Stichting Mobiele Collectie Nederland wil de waarderingsmethode voor mobiel erfgoed, het Waarde Stellend Kader, meer des Faro’s maken. Het gaat nu nog niet of nauwelijks over de waarde van de objecten in het heden en voor de huidige gebruikers. Om die relatie met de gemeenschap te versterken wil MCN het huidige WSK aanvullen met een set van waarden die het mobiel erfgoed heeft voor de huidige maatschappij. Het MCN wil daarbij doelgroepen betrekken die zij tot nu toe gedefinieerd hebben als geïnteresseerde, maar passieve toeschouwers.

Initiatief van: Stichting Cepro, gemeente Westerveld, WUR en Gerard Rooijakkers

Totale kosten: € 154.000
Gevraagd bijdrage Faro: € 85.000

Thema:  Democratische vernieuwing, Werkwijzen en wegwijzen

 Samenvatting:
Aansluitend op de sector-factor-vector erfgoedbenaderingen introduceert dit project de actorbenadering. Bij de actorbenadering staan niet zozeer het landschap of erfgoed maar de mensen centraal. Met deze benadering en aan de hand van concrete casussen van verschillende schaalniveaus in de gemeente Westerveld (Drenthe) wordt een ‘biografie van culturele ecosystemen’ ontwikkeld als basis voor inclusieve participatie en co-creatie. Inzet is participatie te verbreden van deelnemen tot deelhebben door de diversiteit van de gehele gemeenschap te betrekken.

Op basis van onder meer veldwerk, diepte-interviews, enquêtes en archiefonderzoek wordt in nauwe samenwerking met de gemeenschap per casus een biografie van het culturele ecosysteem opgesteld. Doel is uiteindelijk, dankzij deze zeer diverse

casussen, een nieuwe generieke methode te ontwikkelen voor participatie en co-creatie in het erfgoedveld, met in de praktijk toepasbare instrumenten voor kennisdeling en participatie.

Initiatief van: Gemeente Hilversum

Totale kosten: € 111.513
Gevraagd bijdrage Faro: € 36.731

Thema: Dynamische leefomgeving

 Samenvatting:
Dit initiatief wil (groepen) bewoners, van huis via straat naar wijk, tools en kennis geven om hun eigen (erfgoed) woonomgeving te waarderen in relatie tot de leefomgeving. We doen dat door 9 workshops te organiseren in de wijken om met de inwoners in gesprek te gaan over hun leefomgeving (huis, wijk, dorp). Welke rol het speelt in de bestaande leefomgeving maar vooral ook in de toekomst. De participatieve waardering van erfgoed wordt meegenomen in de planvorming. Er is aandacht voor verankering, in die zin dat gestreefd wordt naar structurele input over erfgoed dat suggesties oplevert voor aanpassingen van het systeem van erfgoedzorg én zorg voor de leefomgeving. Hilversum wil samenwerken met anderen om tot een algemeen bruikbare methodiek te komen. In deze fase zijn dat de gemeenten Zaanstad en Leiden en het Planbureau voor de Leefomgeving.

Initiatief van: AWN – Nederlandse Archeologievereniging

Totale kosten: € 10.000
Gevraagd bijdrage Faro: € 10.000

Thema: Archeologie

 Samenvatting:
We willen een gecentraliseerde, digitale repository opzetten voor erfgoeddata voor en door burgeronderzoekers. Burgeronderzoekers hebben door de jaren heen een schat aan archeologische data verzameld. Deze data zijn vaak onbekend bij andere (professionele) onderzoekers. Met dit initiatief willen we als burgeronderzoekers onze kennis toegankelijk maken voor een breder publiek, inclusief academische en beleidsgerichte kringen.

We gaan een pilot uitvoeren om onze ideeën verder uit te werken. We gaan eerder gepubliceerde artikelen (Westerheem, Archeologie in Nederland en AWN Magazine) voorzien van metadata en geodata om ze daarna toe te voegen aan de nationale database DANS (Data Archiving and Networked Services). Daarnaast gebruiken we de artikelen om data in Archis, de archeologische database, te verrijken. Met de opgedane ervaring willen we in een volgende fase ook onderzoeksdata van AWN-afdelingen en -werkgroepen metadateren en opnemen in DANS en Archis. Om uiteindelijk ook lokale historische verenigingen te assisteren bij het digitaliseren en deponeren van hún onderzoeksdata.

Initiatief van: The Niteshop, het research- en community platform van ontwerp- en adviesbureau Concrete Blossom

Totale kosten: € 511.000
Gevraagd bijdrage Faro: € 55.000

Thema's: Meerstemmigheid, Democratische vernieuwing

Samenvatting:
The Niteshop Burger Traineeship is een werk- leertraject waarin een nieuwe generatie stedelingen aan de slag gaat met concrete maatschappelijke opgaven en het ontwikkelen van burgerinitiatieven. Wij werken vanuit het kader Sustainable Development Goals en richten ons op: armoede, mentaal welzijn, werk en inkomen, huisvesting en de energietransitie. Het Traineeship bestaat uit workshops, excursies en presentaties. We hanteren ontwerpend onderzoek als werkwijze. Onze primaire doelgroep heeft een migratieachtergrond en komt veelal uit zogenaamde achterstandswijken. The Niteshop Burger Traineeship heeft als centraal doel: het verbeteren van de levens van burgers. De kennis en kunde van diezelfde burgers (Fringe Kapitaal) is hierin leidend. Wij reiken instrumenten aan om dat erfgoed te kunnen lezen, ontleden en erop voort te borduren. Men leert anders kijken naar hun leefomgeving en zichzelf. Door de zogeheten bottom-up energy en de beleidsdoelstellingen van onze systeemwereldpartners op een lijn te brengen, verkleinen we de kloof tussen beleid en de praktijk.

Initiatief van: Past Forward

Totale kosten: € 53.603
Gevraagd bijdrage Faro: € 53.603

Thema's: Archeologie en Erfgoedbewustzijn 

Samenvatting:
Dit multidisciplinaire onderzoeksproject heeft tot doel de relaties tussen jongeren, van 12 tot 30 jaar, en archeologisch erfgoed te verkennen en beter te begrijpen.

• We starten met een vooronderzoek, waarbij we een syntheserapport opstellen op basis van reeds afgeronde onderzoeken over jongeren en (archeologisch) erfgoed.
• Vervolgens organiseren we een bijeenkomst met vrijwilligers en professionals die specifiek betrokken zijn geweest bij jongeren en archeologisch erfgoed. Hierbij ligt de nadruk op het bereiken van jongeren en de wijze waarop de inclusie van jongeren in archeologische erfgoedgemeenschappen bewerkstelligd kan worden.
• Het hoofdonderzoek omvat een uitgebreid focusgroepsonderzoek met jongeren uit heel Nederland.
• Systematisch overleg met een denktank die we hebben opgericht, bestaande uit experts uit verschillende vakgebieden, waaronder docenten, museumprofessionals, erfgoedspecialisten, sociologen en natuurlijk ook jongeren zelf.
• Het eindresultaat is een onderzoeksrapport met bevindingen en aanbevelingen om de meerstemmigheid van jongeren binnen archeologische erfgoedgemeenschappen te vergroten. In dit rapport reflecteren we ook op onze multidisciplinaire aanpak met de denktank.

Initiatief van: St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance

Totale kosten: € 36.807
Gevraagd bijdrage Faro: € 32.107

Thema: Caribisch Nederland

Samenvatting:
Met dit initiatief willen we de betrokkenheid van de inwoners van Sint Eustatius vergroten bij (bedreigd) erfgoed van het slavernijverleden. We zetten in op kennisuitwisseling, bewustwording, gemeenschapsvorming en een betere omgang met dit erfgoed en de erfgoedgemeenschap. Het merendeel van de bevolking stamt af van tot slaaf gemaakten. Toch ontbreekt dit perspectief in de zorg voor (archeologisch) cultureel erfgoed in het algemeen en herbegrafenis/herdenking van Afrikaanse voorouders in het bijzonder. Om de gemeenschap te helpen een eigen perspectief te vormen en hier uiting aan te geven, ondernemen we de volgende activiteiten:

1. Podcastserie met pleitbezorgers en reacties van de gemeenschap;
2. Vertoning documentaire A story of Bones met nagesprek (voor breed publiek en middelbare school);
3. Ontwikkelen van een protocol voor ‘descendant community engagement’ en vorming van een community van vrijwilligers die zich gaat inzetten voor dit erfgoed;
4. Focusgroepen met de community ter verdieping en articulatie van hun perspectief (werving via, vertoning documentaire, straathoekwerk, radio-uitzendingen, gesprekken met sleutelfiguren, etc.).

Initiatief van: BOEi

Totale kosten: € 69.180 
Gevraagd bijdrage Faro: € 27.000 

Thema: Werkwijzen en wegwijzen

Samenvatting:
Met dit initiatief ambieert BOEi een alternatieve vorm van vastgoedontwikkeling die plaatsvindt samen met lokale erfgoedgemeenschappen. We willen een open (noem het participatief) ontwikkelproces ontwikkelen waarbij de erfgoedgemeenschap naast de ontwikkelende partij plaats krijgt. Transparant, open en respectvol zijn daarbij kernwoorden. Twee pilotprojecten worden ingezet om te testen, te toetsen en fijn te slijpen: het Caltex tankstation in Withuis/Eijsden en de Turnhal in Ellecom. 

Initiatief van: Universiteit Leiden i.s.m. UvA en Erfgoed Zeeland

Totale kosten: € 53.736,40
Gevraagd bijdrage Faro: € 47.296,40

Thema: Erfgoed als hulpbron en partners in het sociaal domein, Archeologie

Samenvatting:
Dit project stelt zich de vraag of met een paradigmaverschuiving de archeologie van marktgericht  meer mensgericht en zorgzaam kan worden. 'Van Valletta naar Faro' wil aan het oplossen van dit vraagstuk bijdragen door met stakeholders van buiten de archeologie door middel van interviews te verkennen hoe de archeologie aansluiting kan vinden bij de behoeften (bijvoorbeeld aan participatie, welzijnsbevordering, cohesieontwikkeling) uit het sociaal domein, anderzijds wil het project aan vertegenwoordigers van het sociaal domein de kracht van de archeologie als hulpbron laten zien, en het benutten van de archeologie als vriend. Daarbij worden ook (alternatieve) financieringsmogelijkheden in kaart gebracht. Het resultaat bestaat uit aanbevelingen aan de archeologische sector en aan het sociaal domein om de samenwerking te vergroten. Op basis van de interviews worden concrete werkwijzen voorgesteld, met opties voor financiering.

Initiatief van: AWN, Saxion, UvA, DomUnder, RCE/OCW, Jobbe Wijnen Erfgoed en Archeologie, Bureau Archeologie en Toekomst

Totale kosten: € 37.360
NB: eigen bijdrage is niet opgenomen in begroting
Gevraagd bijdrage Faro: 37.360

Thema: Archeologie

Samenvatting:
Een brede coalitie van betrokkenen in de archeologie onderzoekt samen hoe wet- en regelgeving in de praktijk uitwerken op de mogelijkheden voor vrijwilligers in de archeologie, gemeenschappen en burgerinitiatieven. Hoe maken zij deel uit van de archeologische erfgoedzorg: wat kan er in theorie en wat in de praktijk? En is dat voldoende of kunnen randvoorwaarden en/of regelgeving worden aangepast, zonder daarbij afbreuk te doen aan de doelstellingen van de Erfgoedwet zoals behoud in situ en een zorgvuldige omgang met de informatiewaarde van vindplaatsen?

De coalitie maakt:

1. een wegwijzer voor huidige participatiemogelijkheden
2. een overzicht van knelpunten/aandachtspunten
3. bouwstenen om meer ruimte te creëren voor participatie

Voor het onderzoek analyseren de partners minimaal vijf lopende en afgeronde projecten op ervaren knelpunten en wensen voor verbetering. Binnen vier proeftuinen wordt samen met de participanten onderzocht of en hoe verbeteringen kunnen worden gerealiseerd. Bijvoorbeeld als het gaat om de registratie en deponering van vondsten.

Initiatief van: Public Entity Saba en Saba Heritage Center

Totale kosten: $ 202.900 (USD)
Gevraagd bijdrage Faro: $ 62.900 (USD)

Thema: Caribisch Nederland

Samenvatting:
Het eilandbestuur en het erfgoedcentrum stellen samen met de inwoners van Saba een beleidsplan op voor cultuur en erfgoed (tot 2030). Het plan moet de culturele ambities en behoeften van alle lagen en culturele achtergronden van de bevolking weerspiegelen in zijn doelstellingen, strategieën en initiatieven. Met oog voor historisch gemarginaliseerde stemmen en perspectieven. Het initiatief doorloopt verschillende fasen:

1. Sessies met stakeholders en inwoners om zicht te krijgen op prioriteiten, uitdagingen en kansen
2. Opstellen eerste schets beleidskader
3. Workshops om bewustzijn en eigenaarschap te bevorderen en verdieping van onderwerpen
4. Opstellen concept beleidsplan
5. Feedback vragen
6. Bijstellen beleidsplan
7. Vaststellen beleidsplan
8. Monitoring en evaluatie

Samenwerking stimuleert het gevoel van eigenaarschap en verantwoordelijkheid, wat uiteindelijk leidt tot een duurzamer en cultureel levendiger Saba waaraan inwoners identiteit en trots kunnen ontlenen. Het is ons doel erfgoed te transformeren van een passief overblijfsel uit het verleden naar een dynamische kracht voor culturele, sociale en economische ontwikkeling.

Summary:
The island government and the heritage center, together with the residents of Saba, draw up a policy plan for culture and heritage (until 2030). The plan must reflect the cultural aspirations and needs of all levels and cultural backgrounds of the population in its objectives, strategies and initiatives. With an eye for historically marginalized voices and perspectives. The initiative goes through several phases:

1. Sessions with stakeholders and residents to gain insight into priorities, challenges and opportunities
2. Drawing up a first draft policy framework
3. Workshops to promote awareness and ownership and deepen topics
4. Drawing up a draft policy plan
5. Request feedback
6. Adjust policy plan
7. Establish policy plan
8. Monitoring and evaluation

Initiatief van: Stichting OPEN (samenwerkingsverband erfgoedhuizen)

Totale kosten: € 71.280
Gevraagd bijdrage Faro: € 60.000

Thema: Ondersteuning Erfgoedparticipatie

Samenvatting:
Na een succesvolle pilot vanaf 2022 krijgen in 2024 opnieuw ongeveer 50 lokale erfgoedorganisaties een training volgens de methodiek Expeditie Nieuwe Gezichten (ontwikkeld door Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk). Doel is lokale erfgoedorganisaties te ondersteunen in hun zoektocht naar meer vrijwilligers en mensen met nieuwe kennis en vaardigheden te inspireren. De deelnemers krijgen tools aangereikt, gebaseerd op inzichten uit de gedragspsychologie. Ze leren de eigen organisatie en blinde vlekken te analyseren, kansen te zien en aan de slag te gaan met een plan om nieuwe vrijwilligers aan zich te binden. Medewerkers van de provinciale erfgoedhuizen zijn speciaal opgeleid tot expeditieleider om de training te geven. De training wordt kosteloos of voor een symbolisch bedrag aangeboden.

We gaan de training ook aanbieden aan gemeenschappen voor immaterieel erfgoed. Daarnaast zoeken we partners die contacten hebben met doelgroepen die nu ondervertegenwoordigd zijn in het erfgoedveld (leeftijd, sociaal-economische of culturele achtergrond, beperkingen, e.a.).

Initiatief van: Vrije Universiteit Amsterdam, als penvoerder namens redactieraad met diverse erfgoedopleidingen en -instellingen

Totale kosten: € 199.352
Gevraagd bijdrage Faro: € 65.526,24

Thema: Opleidingen

Samenvatting:
De Nederlandse erfgoedsector is de laatste tien jaar in beweging. Zowel in de erfgoedpraktijk als de erfgoedwetenschap klinkt er een steeds luidere roep om participatief, dus samen met burgers en andere belanghebbenden, erfgoedbeleid te ontwikkelen en cultureel erfgoed te beheren. Uiteraard moeten (aankomende) erfgoedprofessionals op deze nieuwe praktijk worden voorbereid. Zij zullen moeten leren hoe erfgoed in de context van gemeenschappen tot stand komt, welke mechanismen van sociale in- en uitsluiting hierin besloten liggen en welke rol erfgoedinstituties en -professionals er in spelen. Het erfgoedonderwijs op HBO’s en universiteiten staat voor de uitdaging om de erfgoedprofessional van de toekomst uit te rusten met kennis, vaardigheden en instrumenten om betekenisvolle erfgoedparticipatie vorm te geven. Een op het erfgoedonderwijs toegesneden en didactisch geschikt (hand)boek ontbreekt echter nog.

De doelgroep voor een dergelijk boek is primair erfgoed-, en erfgoed gerelateerd, onderwijs op het HBO en WO (bachelor). Secundaire doelgroepen zijn erfgoedprofessionals, beleidsmedewerkers en erfgoedgemeenschappen, via trainingen en masterclasses over dit onderwerp.

Initiatief van: Universiteit van Amsterdam (Heleen van Londen)

Totale kosten: € 174.814,75
Gevraagd bijdrage Faro: € 29.614,75

Thema: Archeologie  

Samenvatting:
Na het internationale project Community Archaeology in Rural Environments (CARE) dat de UvA in Nederland uitvoerde in het Groene Woud in Brabant willen we verder met de participatieve archeologie en met CARE. In de CARE-benadering combineren we meedoen aan het archeologische onderzoek naar dorpsgeschiedenissen met het meten van de sociale effecten die meedoen voor bewoners heeft. We hebben we nu de CARE-benadering ook geïntroduceerd in het academische praktijkonderwijs. De komende vijf jaar organiseert de UvA de tweedejaarsveldcursus op Terschelling in een CARE-jasje dus in samenwerking met de eilanders. We noemen dit project CARE Schylge, een verwijzing naar de historische naam van Terschelling. Zo maken we het praktijkonderwijs meer ‘Faro’. Dit leidt onder andere tot een nieuw ‘Faro’ onderwijsformat in de archeologie. Tegelijkertijd leidt het project tot versterking van de erfgoedgemeenschap op het eiland. Voor CARE Schylge vragen we matching om de participatie te structureren.

Initiatief van: Gemeente Zaanstad

Totale kosten: € 86.225
Gevraagd bijdrage Faro: € 41.125

Thema: Dynamische leefomgeving

Samenvatting:
De gemeente Zaanstad is in samenwerking met drie corporaties en twintig andere organisaties gestart met een integrale vernieuwing van de naoorlogse wijken Poelenburg-Peldersveld. Die vernieuwing gebeurt van onderop, door het bouwen van netwerken en samen met hen armoede, onderwijsachterstand en woonproblemen op te lossen. In dit kader wordt onder de titel ‘Buurtdragers’ aan de hand van gesprekken met bewoners, ‘mental maps’ en observaties onderzocht welke ruimtelijke structuren, plekken en programma’s de binding van bewoners aan hun buurt mogelijk maken. Beoogd wordt een visualisatie van buurtdragers, dat wil zeggen: de ruimtelijke structuren, plekken en voorzieningen die de binding van bewoners met hun buurt duurzaam kunnen versterken. Zo ontstaat een instrument dat door ruimtelijke ontwerpers gebruikt kan worden bij ontwerpkeuzes voor hun plannen. Bij ‘Buurtmakers’ gaan de onderzoekers op zoek naar de sociale buurtdragers: Wie zijn de buurtmakers die de potentie van plekken zien en de talenten van anderen in de buurt op waarde weten te schatten? Door hen actiever bij de plannen te betrekken ontstaat draagvlak en een groter gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap.

Initiatief van: Erfgoed Leiden en Omstreken (Gemeente Leiden)

Totale kosten: € 138.143,28
Gevraagd bijdrage Faro: € 114.168

Thema: Dynamische Leefomgeving, Waarderen van Erfgoed

Samenvatting:
Bij de waardering van gebouwd erfgoed wordt weinig rekening gehouden met de betekenis die bewoners aan hun leefomgeving geven. Doel van dit initiatief is de totstandkoming van een waarderingsmethodiek van die leefomgeving, inclusief het bewonersperspectief. 

Eerder maakten we met nieuwe waarderingscriteria, waaronder de ‘gebruikerswaarde’, een inventarisatie en waardering van ruimtelijke objecten in Leiden uit de periode 1970-1990. Nu scherpen we deze waarderingsmethodiek aan en maken we hem definitief. De methodiek is daarmee algemeen toepasbaar voor al het gebouwd erfgoed in de leefomgeving.

In vier wijken is de eerste activiteit een marktdag. We vragen bewoners naar belangrijke plekken in hun wijk en brengen deze in kaart. We toetsen in hoeverre de eerder gemaakte inventarisatie van 180 gebouwen en objecten daarmee overeenkomt. De vervolgactiviteit en terugkoppeling hangt af van de bewoners: denk aan het inzichtelijk maken van fotoalbums of een wandeling door de buurt. De ‘gebruikerswaarde’ maken we daarmee zo compleet mogelijk.

Initiatief van: De Haagse Hogeschool/Stichting Mobiele Collectie Nederland

Totale kosten: € 19.080
Gevraagd bijdrage Faro: € 19.080

Thema: Digitaal Erfgoed

Samenvatting:
De Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) wil inzetten op het creëren van een grotere maatschappelijke betrokkenheid waarmee een breder draagvlak voor mobiel erfgoed wordt beoogd. Ze nemen daarom het initiatief om samen met de Haagse Hogeschool twee deelvragen te onderzoeken: “Hoe kunnen we de betrokkenheid van deelnemers en deelhebbers aan mobiel erfgoed gaande houden én vergroten”? En: “Hoe kan het nieuwe digitale register daarbij ondersteunen?”

De methode die zij daarvoor hanteren, bestaat uit praktisch en participerend actie-onderzoek, waarbij diverse partijen uit de samenleving met elkaar samenwerken en van elkaar leren. Zodoende  ontstaat er bovendien een nieuw co-creërend netwerk van: vrijwilligers van mobiele-erfgoedorganisaties, MCN en onderzoekers en studenten.

Het initiatief draagt bij aan de uitdagingen van het thema digitaal erfgoed in de Uitvoeringsagenda door meerstemmigheid en inclusie te garanderen in het proces van het versterken van verbindingen met gebruikers en makers. Zo krijgen we zicht op de voorwaarden waaronder gemeenschappen kunnen en willen bijdragen en deelnemen aan digitaal erfgoed.

Initiatief van: TU Delft, in samenwerking met gemeente Almere, woningcorporatie Ymere en de RCE

Totale kosten: € 125.324,20
Gevraagd bijdrage Faro: € 98.124,20

Thema: Dynamische leefomgeving, Werkwijzen en wegwijzen

Samenvatting:
Grote vraagstukken, zoals de energietransitie, klimaatadaptatie, woningbouwopgave en eerlijke verdeling hebben een grote impact op de bestaande gebouwde omgeving. Zowel het Verdrag van Faro als de Omgevingswet promoten dat mensen betrokken moeten zijn bij de omgang met cultureel erfgoed en met ruimtelijke plan- en besluitvorming. Hoe kunnen we de mening, waardering en kennis van burgers inzetten bij het aangaan van deze uitdagingen?

De TU Delft heeft in een eerder project (‘Renoveren met Respect’) geëxperimenteerd met digitale tools bij erfgoedparticipatie. Wandelend door de buurt lieten bewoners en professionals met behulp van een app hun stem horen over bijvoorbeeld de openbare ruimte, woningen en materiaalgebruik. Dit Faro-initiatief is een vervolgstap hierop. De bedoeling is om de tools nu breder – in een aantal Post 65-gebieden – in te zetten en zo de methode verder te ontwikkelen. Door het samenwerken met diverse partners en de inzet van de digitale tool voor verschillende doeleinden, wordt deze getoetst en verbeterd voor brede toepassing in de praktijk.

Initiatief van: Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA)

Totale kosten: € 58.500
Gevraagd bijdrage Faro: € 58.500

Thema: Democratische vernieuwing 

Samenvatting:
Op vijf plekken onderzoeken we hoe de gemeenschap zelf plekken van betekenis in hun buurt in kaart brengt. Dit gaat volgens de principes van Asset Based Community Development. Vervolgens gaan we in gesprek welke van deze assets ook plekken van betekenis zijn die we graag zouden willen behouden en beschermen als erfgoed. Dit behoud is bijna nergens formeel verankerd. Lokaal zijn er vaak wel haakjes,  bijvoorbeeld door beleid(sregels) rondom het Uitdaagrecht, een participatieverordening, omgevingswet etc. In de 5 buurten zoeken ze naar deze lokale haakjes, of indien afwezig, naar activistische opties om dit te bewerkstelligen. We kijken naar verankering in het systeem zoals dat nu is en in hoeverre dat kansen biedt of juist obstakels opwerpt, bijvoorbeeld het Didam-arrest. Als kans werken we een concreet model voor het Right to Bid uit. Over dit alles maken we een driedelige open source toolkit.

Initiatief van: Stichting Wijkcollectie

Totale kosten: € 653.474
Gevraagd bijdrage Faro: € 80.000

Thema: Dynamische leefomgeving

Samenvatting:
Rotterdam is een diverse samenleving met veel nieuwkomers. Zij hebben eigen rituelen die in de nieuwe thuisstad niet altijd herkend worden. Een nieuw gedeeld ritueel of sociale actie zien wij als nieuw immaterieel erfgoed. En dat is waar de Wijkcollectie zich op richt: het nieuwe erfgoed in wording. 

Met het Reizend LeerCircus brengen we in Rotterdamse wijken erfgoedverhalen en uitingen bijeen. In een serie activiteiten leren we met en van elkaars verhalen om er uiteindelijk een collectieve betekenis aan te kunnen geven. De impact van het bijeenbrengen en creëren van de wijkverhalen meten we met een door ons ontwikkelde impactonderzoeksmethode. De bevindingen brengen we samen in een reeks manifesten (één per wijk) waarmee we bijdragen aan de invulling en begrip van nieuw immaterieel erfgoed en waarom en hoe dat impact heeft op de leefomgeving. Het doel is om met erfgoed bij te dragen aan het maken van meer veerkrachtige wijken.

Initiatief van: Victor de Stuersstichting/ErfgoedAcademie

Totale kosten: € 243.900
Gevraagd bijdrage Faro: € 150.000

Thema: Ondersteuning erfgoedparticipatie
 
Samenvatting:
Het landelijke e-learningplatform Leer je erfgoed biedt erfgoedvrijwilligers, professionals en erfgoedgemeenschappen in Europees en Caribisch Nederland de mogelijkheid gratis kennis en kunde te vergaren. Het platform is een virtuele leeromgeving met een laagdrempelig aanbod: over het opzetten van een vrijwilligersbeleid tot en met een module over bouwstijlen van kerkgebouwen. Leer je Erfgoed werkt samen met Leer je Groen. Samen bereiken zij een grote groep vrijwilligers in de groene en erfgoed sector. Het platform is de afgelopen jaren ontwikkeld in samenwerking met verschillende erfgoedorganisaties. De bijdrage wordt gevraagd om het platform de komende drie jaar te continueren (projectleiding, redactie, ondersteuning bezoekers, beheer en onderhoud, communicatie & marketing, etc.). Met de subsidie zullen daarnaast elk jaar twee nieuwe modules worden ontwikkeld rond Faro onderwerpen.

Initiatief van: Universiteit Leiden en Hogeschool Saxion

Totale kosten: € 46.074,60
Gevraagd bijdrage Faro: € 46.074,60

Thema: Opleidingen

Samenvatting:
Het uitgangspunt is dat het Verdrag van Faro gestalte moet krijgen in de Nederlandse erfgoedpraktijk. Dat heeft ook consequenties voor de opleiding van (toekomstige) (erfgoed)professionals. Faro benadrukt de rol van de erfgoedprofessionals als verbinder tussen het erfgoedveld en maatschappij en burger. De opleiding van deze verbindende professional kan vorm krijgen via de ontwikkeling van een (multidisciplinaire) minor gericht op Faro-aspecten, waarbij het participatieve proces centraal staat.  Een aantal hbo- en wo-opleidingen nemen het initiatief voor de ontwikkeling van een gezamenlijk aan te bieden minor, waaraan (minimaal) de studenten van de participerende onderwijsinstellingen kunnen deelnemen en een meerwaarde in kennis en vaardigheden m.b.t. participatie kunnen krijgen, naast het curriculum van de eigen onderwijsinstelling. Het einddoel is een minor (voor de bachelor) die toegankelijk is voor alle studenten met interesse in ‘Erfgoed en participatie'.

Initiatief van: TU Delft en Reinwardt Academie

Totale kosten: € 315.160
Gevraagd bijdrage Faro: € 220.160

Thema: Opleidingen

Samenvatting:
Dit initiatief vraagt budget om twee Faro boegbeelden aan te stellen in het WO en HBO. Zij gaan de Faro-gedachte uitdragen en interdisciplinair onderzoek stimuleren naar ruimtelijke transformatieprocessen waarin een value based benadering, publiekswaardering, participatie en co-creatie een belangrijke rol spelen.
We gaan een research fellow (of hoogleraar) aanstellen bij de faculteit Bouwkunde aan de TU Delft (WO- Urbanism) en een deeltijd lector (of associate lector) bij de Reinwardt Academie in Amsterdam (HBO - Erfgoed). Door twee boegbeelden aan te stellen met complementaire kennis en benadering willen we samenwerking, kennisdeling en debat stimuleren: tussen de disciplines ruimtelijk ontwerp en erfgoed, en tussen HBO en WO. Zo willen we bijdragen aan een breed gedeeld handelingskader dat toepasbaar is voor het hele werkveld en in het onderwijs.

Hun taken zijn:

1. Netwerk van onderzoekers opzetten
2. Interdisciplinair onderzoek bevorderen en verankeren
3. Interdisciplinair onderwijs doceren/opzetten
4. Debat in het werkveld stimuleren

Initiatief van: Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland

Totale kosten: € 93.891
Gevraagd bijdrage Faro: € 60.571

Thema: Werkwijzen en wegwijzen

Samenvatting:
Dit onderzoek maakt inzichtelijk wat vanuit vier perspectieven de ervaringen zijn met erfgoedparticipatie. Er wordt onderzocht welke inzichten de wetenschappelijke literatuur biedt, welke kaders en modellen gemeenten hebben voor participatie, wat de praktijkervaringen zijn van erfgoeddeskundigen en hoe de deelnemers participatie ervaren. Deze vier perspectieven worden samengebracht en de belangrijkste bevindingen worden gepubliceerd in een handreiking die beschikbaar is voor de gemeenten in Noord-Holland en via de andere steunpunten voor gemeenten in heel Nederland.

Het initiatief ontsluit op laagdrempelige wijze kennis opgedaan door experts, wetenschap, professionals en burgers voor gemeenten en hun medewerkers om hen in staat te stellen open te staan voor participatie met burgers zonder hierbij onbewust groepen uit te sluiten. Het inspireert en activeert gemeentemedewerkers kennis te delen en samen te werken met experts en burgers, beroepskrachten en vrijwilligers.

Initiatief van: Erfgoed Gelderland

Totale kosten: € 53.275
Gevraagd bijdrage Faro: € 41.900

Thema: Oral history

Samenvatting:
Erfgoed Gelderland wil erfgoedorganisaties en -vrijwilligers helpen hun oral history materiaal gemakkelijker duurzaam te archiveren zodat zij het kunnen presenteren aan en toegankelijk is voor een breed publiek. Op dit moment zijn er verschillende databases, archieven en collectieregistratiesystemen waar oral history materiaal bewaard wordt. Deze worden voornamelijk gebruikt door ervaren onderzoekers. Tegelijkertijd zijn er verschillende platforms waarop oral history verhalen op een laagdrempelige manier beschikbaar zijn voor een groter publiek. Deze stellen echter niet het volledige materiaal beschikbaar en dienen niet als duurzame opslagplaats.

Erfgoed Gelderland organiseert samen met leden van landelijke samenwerkingspartners, waaronder het Platform voor Sprekende Geschiedenis, een pilot gericht op het inventariseren en duurzaam bewaren van bestaande oral history collecties. Ook richt de pilot zich op het ontwikkelen van nieuwe collecties voor archivering en presentatie door erfgoedorganisaties, -vrijwilligers en -gemeenschappen.

Het beoogde eindresultaat is een blauwdruk en instructievideo voor duurzame archivering en presentatie van zowel bestaande als nieuwe oral history interviews.

Initiatief van: Enabling Archeologie

Totale kosten: € 6.825
Gevraagd bijdrage Faro: € 6.825

Thema: Ondersteuning erfgoedparticipatie

Samenvatting:
Archeologen met een arbeidsbeperking hebben veel minder kans om betaald te worden en volwaardig te kunnen participeren in het archeologisch werkveld. Door het ontwikkelen van een workshop waarbij werkgevers en werknemers leren omgaan met een collega met (arbeids-)beperking willen we dit doorbreken. Het doel is om mensen anders te leren kijken naar iemands beperking en het niet bij voorbaat als onoverkomelijk probleem te zien. Een diverse omgeving zorgt ook voor verschillende invalshoeken richting erfgoed en de interpretatie hiervan. Erfgoed is immers van iedereen. Dat maakt deze workshop ook zo belangrijk om bewustwording te creëren; voor een inclusieve wijze van denken, niet alleen over het werkveld, maar tevens ook voor de manier van doelgroepen benaderen en erfgoed/archeologie an sich. Het beoogde eindresultaat is een draaiboek, presentatie, en een (blauwdruk voor) een rollenspel. De workshop zal in het project worden ontwikkeld, gegeven en geëvalueerd.

Initiatief van: Stichting Valkerij en Sigarenmakerij Museum

Totale kosten: € 185.000
Gevraagd bijdrage Faro: € 85.000
 
Thema: Waarderen van erfgoed

Samenvatting:
Om het probleem van ‘schurend erfgoed’ het hoofd te bieden kiezen we voor de innovatieve route van het woordvoerderschap. We gaan onze historische collecties niet passief ‘ter sprake’ brengen maar hernieuwd actief ‘laten spreken’ door middel van voorsprekers. Uit zoveel mogelijk geledingen van de lokale en regionale gemeenschappen werven we vertegenwoordigers die namens een voorwerp, ensemble van objecten of dier het woord gaan voeren in een zogeheten Parlement der Dingen.

Het doel is om het gesprek met toekomstige generaties op een goede wijze aan te gaan en de kwesties rond schurend erfgoed niet uit de weg te gaan of te negeren, maar centraal te stellen. Hiermee willen we de dragende gemeenschappen rond onze collecties verbreden en vitaliseren.

Het project resulteert in een documentaire over de werkwijze voor een breed publiek, een brochure voor de vakwereld, en enkele proefopstellingen van de objecten met nieuwe narratieven.

Initiatief van: Writer's Block Murals en Street Art Museum Amsterdam (SAMA)

Totale kosten: € 54.300
Gevraagd bijdrage Faro: € 40.450

Thema: Waarderen van erfgoed

Samenvatting:
Street art, voortgekomen uit graffiti, heeft met name het afgelopen decennium wereldwijd en tevens in Nederland een enorme vlucht genomen en breidde zich uit van underground naar (semi) mainstream. De groeiende aandacht voor street art leidt tot dilemma's en vragen over het mogelijk behoud van werken en de daarbij horende waardering van street art-werken. Om street art te kunnen beschouwen maar ook te kunnen behandelen als cultureel erfgoed is er behoefte aan een instrumentarium, een begrippenkader om deze discipline vanuit erfgoedperspectief recht te doen. Daarmee kunnen gemeenten, woningcorporaties, opdrachtgevers en kunstenaars geholpen worden in hun wensen, ambities en vragen rondom street art.

In een reeks bijeenkomsten, van experts, kunstenaars, bewoners en stakeholders onderzoeken wij het onderscheid tussen graffiti en street art, werken wij aan heldere en bruikbare definities en een termenlijst voor graffiti en street art en doen wij voorstellen voor de waardering van street art als een nieuwe en onverwachte vorm van cultureel erfgoed. 

Initiatief van: Museum De Voorde

Totale kosten: € 407.500
Gevraagd bijdrage Faro: € 60.500

Thema: Democratische vernieuwing, Waarderen van erfgoed

Samenvatting:
Museum De Voorde gaat de gehele collectie participatief ontzamelen, wegens noodgedwongen sluiting. We volgen bij het ontzamelen de laatste museale richtlijn, en de geest van het Verdrag van Faro. Ontzamelen kan volgens ons niet zonder de inwoners van Zoetermeer, die lokale betekenis aan de objecten toekenden. We gaan daarom de collectie samen met de inwoners waarderen (co-waarderen), en met het publiek herplaatsen (co-gunnen). De drie doelen zijn: 1. leeg opleveren van het depot, 2. een lokaal publiek bedienen die mede keuzes maakt, en 3. een Toolkit voor participatief ontzamelen maken. Via de Toolkit borgen we ervaringskennis voor andere regionale musea over het betrekken van publiek bij de besluitvorming van het ontzamelen van een (streek)historische collectie die uit elkaar dreigt te vallen, en waarvan niet vanzelfsprekend is dat het erfgoed binnen de regio herplaatst kan worden. Ook wil het project een voorbeeld zijn voor democratisering van de oordeels- en besluitvorming binnen de LAMO.

Initiatief van: Erfgoed Zeeland

Totale kosten: € 141.073,50
Gevraagd bijdrage Faro: € 64.033,50

Thema: Archeologie

Samenvatting:
De pilot "Beach Archaeology" is gericht op het verzamelen, uitwerken en delen van de archeologische strandvondsten die in de loop der jaren op de Zeeuwse stranden zijn gedaan. Uitgangspunten van dit project zijn dat iedereen kan deelnemen en dat het gericht is op de samenleving. In deze pilot gaan we praktisch aan de slag met de mogelijkheden binnen Malta en de Erfgoedwet voor participatief niet-gravend archeologisch onderzoek. Het is een experiment rondom de mogelijkheden hiervoor binnen de huidige wet- en regelgeving en gericht op het ontwikkelen van toekomstige richtlijnen. De praktische focus van Beach Archaeology ligt vooralsnog op een klein stuk van de Zeeuwse stranden, namelijk rondom het plaatsje Vrouwenpolder en het Banjaardstrand op de kop van Walcheren.

Het doel is onder andere methoden te vinden en ontwikkelen om samen met geïnteresseerde particulieren, erfgoedinstellingen, educatieve instellingen, lokale overheden en professionele archeologen meerwaarde te halen uit gezamenlijk onderzoek naar (Romeinse) archeologische sites zonder evidente verstoorder.

Initiatief van: Stichting Nederland Monumentenland en Stichting OPEN (platform van provinciale erfgoedhuizen)

Totale kosten: € 152.609,50
Gevraagd bijdrage Faro: € 55.000

Thema: Ondersteuning Erfgoedparticipatie

Samenvatting:
Stichting Nederland Monumentenland (NML) en Stichting OPEN willen voor de uitreiking van de Erfgoedvrijwilligersprijs 2024 samenwerken en de uitreiking uitbreiden tot een kennis- en netwerkdag. We hernoemen deze dag tot de Erfgoedvrijwilligersdag met aan het eind van de dag de uitreiking van de Erfgoedvrijwilligersprijs als kers op de taart. Het idee is dat er per provincie door de Erfgoedhuizen een oproep voor nominaties van de Erfgoedvrijwilligersprijs wordt uitgeschreven. Per provincie zullen de Erfgoedhuizen één finalist aanwijzen op basis van de criteria die zijn vastgesteld. Uiteindelijk blijven er twaalf finalistenteams over. Van deze twaalf teams worden allemaal mooie professionele filmpjes gemaakt die zij later ook weer kunnen gebruiken om bijvoorbeeld subsidie aan te vragen en/of te communiceren over hun werk. Deze filmpjes kunnen de Erfgoedhuizen, Stichting OPEN en NML bovendien ook direct weer gebruiken om de veelzijdigheid van de erfgoedvrijwilligersteams in Nederland te belichten en het belang van hun werk te tonen. Deze twaalf teams worden allemaal uitgenodigd voor de Erfgoedvrijwilligersdag in Den Haag.

Initiatief van: OPEN (provinciale erfgoedhuizen)

Totale kosten: € 109.437
Gevraagd bijdrage Faro: € 65.000

Thema: Ondersteuning Erfgoedparticipatie

Samenvatting:
De provinciale erfgoedhuizen gaan een digitale kennisbank/database ontwikkelen om al hun, nu nog versnipperde kennis op een centrale plek te ontsluiten. Per thema/discipline is straks bij elkaar te vinden wat er is ontwikkeld aan factsheets, online trainingen, video’s, etc. en welke adviseur/erfgoedcoach hier specialist in is. De kennisbank is bedoeld voor erfgoedvrijwilligers, -gemeenschappen, -professionals en studenten. De kennisbank biedt antwoord op gerichte vragen, maar verrast ook met kennis waarvan men nog niet wist dat die er was.

Gebruikers kunnen straks ook eigen thema’s en kennis aan de kennisbank toevoegen. Er wordt samenwerking gezocht met opleidingen en met bijvoorbeeld partijen die praktische erfgoedkennis beheren over archeologie, molens, landschappen, etc. Hierdoor ontstaat er een dialoog tussen de gebruikers van de kennisbank onderling en met de ondersteuners van de erfgoedhuizen.