Onderweg met Faro naar een nieuwe museale toekomst: Leren transformeren naar een inclusief gemeenschapsmuseum

Onderweg met Faro naar een nieuwe museale toekomst:

Leren transformeren naar een inclusief gemeenschapsmuseum

Dit is een initiatief van Maastricht Museum.

Inleiding

Onze superdiverse samenleving vraagt om het bespreekbaar maken van het verleden, maar de erfgoedsector – waaronder Maastricht Museum - worstelt met diversiteit en inclusiviteit. Als we het verleden als een gedeelde verantwoordelijkheid beschouwen, hoe kan Maastricht Museum hier dan op inspelen?
Maastricht Museum wil met de Faro principes komen tot een inclusief en gezamenlijk erfgoed dat breed gedragen wordt. Met een programma dat via een bottom-up proces tot stand is gekomen, willen we inspireren en samenbrengen. We willen autoriteit delen, het gesprek aangaan en dienstverlenend zijn. Als nieuw museum (geopend in juni 2023) hebben we met onze collecties en een ‘vanaf het begin ingestelde Faro mindset ‘, veel potentie hiervoor.

Samen met diverse Maastrichtse communities en partners willen we tot een inclusieve erfgoedcollectie komen, zowel digitaal als fysiek. Dit door middel van een outreach werking die eer doet aan een inclusieve representatie van de stad en zijn verleden. Hiervoor moeten we echter de juiste interne en externe organisatiestructuur en werkwijzen ontwikkelen. Met deze aanvraag willen we het startschot geven aan het structureel vormgeven van bovenstaand streven.

Maastricht Museum: bruggen bouwen doen we samen

Maastricht Museum heeft de ambitie om een Faro-museum te worden, een museum dat ervoor zorgt dat iedereen zich gehoord en gezien voelt. Maastricht Museum wil uiteindelijk op deze manier een bijdrage leveren aan een sterker gemeenschapsgevoel in de stad. We willen niet alleen onze organisatie transformeren, maar ook onze ervaringen en opgedane kennis delen met ons uitgebreid netwerk en hen meenemen in deze transitie. Deze aanvraag is dan ook niet alleen gericht op het ontwikkelen van een eigen werkwijze gebaseerd op het onderzoek naar transitie maar ook op het delen van de opgedane kennis door het organiseren van een MuseumCamp.

Werkwijzen en wegwijzen

Uiteraard heeft Maastricht Museum in dit stadium een open vizier en zijn we ons bewust van de bekende praktijkgerichte publicaties zoals The participatory museum van Nina Simon en de daarbij passende museale praktijkvoorbeelden zoals het Amsterdam Museum en het Stedelijk Museum Schiedam. We oriënteren ons echter breed en dit blijkt ook uit onze fascinatie voor de, wellicht wat minder bekende, best practices zoals het Stedelijk Museum Gent, het Stadsmuseum Tilburg en de publicatie van historica Tina de Gendt (Ons gedeeld verleden, 2023). Alle genoemde musea zijn een voorbeeld voor ons omdat ze zich richten op het versterken van de betekenis van erfgoed voor lokale gemeenschappen en het vergroten van de maatschappelijke impact ervan. Hierbij gaan ze een duurzame samenwerking aan met lokale organisaties en academische instellingen die hun ondersteunen met het experimenteren met en ontwikkelen van innovatieve benaderingen. De door deze musea ingezette methodieken willen we onderzoeken, vergelijken en uitproberen. Dit onderzoek willen we vervolgens delen met onze partners door symposia te organiseren om ervaringen te delen en te evalueren.
Het uiteindelijke doel is om tot een eigen werkwijze, structuur en organisatie te komen waarmee we nieuwe doelgroepen kunnen bereiken, waarbij we hun enerzijds kunnen betrekken als kennisbron en anderzijds als organisatie kunnen aansluiten bij hun behoeften en interesses.

Willen we dit kunnen bereiken dan moeten we beginnen met het kritisch bekijken van onze eigen werkmethoden en -processen om aanpassingen te kunnen maken die voldoen aan de Faro-principes. Door deze aanpak willen we een solide basis leggen voor een duurzame verandering en een precedent scheppen voor de verdere ontwikkeling.

In de volgende fase gaan we de infrastructuur en processen implementeren die in de eerste stap zijn ontworpen. Dit omvat nieuwe werkwijzen voor het verzamelen en presenteren van verhalen. We willen daarbij het publiek de regie geven in het museum. Zij bepalen de onderwerpen, helpen bij de vormgeving, en fungeren als gastcuratoren en ambassadeurs naar de diverse wijken met bewoners en bezoekers van onze stad.

MuseumCamp in Maastricht Museum; een praktische aanpak gebaseerd op het Faro-verdrag

Doelstelling

Ons doel is om samen met een diverse groep vrijwilligers, professionals, studenten, (creatieve) gemeenschapsleden te verkennen hoe musea in de 21e eeuw meer maatschappelijk draagvlak kunnen krijgen. Door het creëren van een participatieve en interactieve omgeving willen we een nieuwe erfgoedpraktijk verkennen en ontwikkelen die niet alleen gericht is op het bewaren van erfgoed, maar ook betekenissen van erfgoed vanuit (lokale) gemeenschap versterken en daarmee de maatschappelijke impact van erfgoed vergroot.

Conceptprogramma

Het tweedaagse programma zal worden voorbereid via meerdere introductie sessies en bestaan uit:

Dag 1: Verkenning en Co-creatie

• Introductie tot het Faro-verdrag en de relevantie ervan voor musea, met sprekers.
• Workshops en interactieve sessies waarin deelnemers de kernwaarden van het verdrag verkennen en ideeën genereren voor gemeenschapsgerichte erfgoedprojecten. Hierbij wordt samengewerkt met DEXLab van de Universiteit Maastricht en Zuyd Hogeschool.
• Netwerkdiner en informele discussiesessies met lokale vrijwilligersorganisaties zoals Trajekt en Serve the City Maastricht.

Dag 2: Prototyping en presentatie

• Ontwikkelen van concepten voor erfgoedprojecten met actieve betrokkenheid van gemeenschappen en ondersteund door experts van DEXLab en Zuyd Hogeschool.
• Presentaties van de ontwikkelde projecten en feedbacksessies, waarbij de lokale gemeenschappen en vrijwilligersorganisaties worden uitgenodigd om deel te nemen en feedback te geven.
• Conclusies en afsluiting met een visie op de toekomst van erfgoedbeheer volgens de principes van het Faro-verdrag.

Deelname en bijdrage

MuseumCamp is bedoeld voor museumprofessionals, studenten, erfgoedexperts, actieve leden van lokale (erfgoed)gemeenschappen en iedereen die gepassioneerd is over erfgoed en gemeenschap. We streven ernaar deelname toegankelijk te maken voor een breed en divers publiek. We willen de bijeenkomst evalueren en streven naar een duurzame samenwerking en willen deze community regelmatig bij elkaar brengen via meetups.

Partners

• Coöperatie Erfgoed Limburg
• Universiteit Maastricht
• Zuyd Hogeschool
• Marres
• Bonnefantenmuseum
• Bureau Europa
• LGOG
• Informele netwerken via Cultuurmakers Maastricht

Verwachte Uitkomsten

• Versterkte samenwerking tussen musea en gemeenschappen.
• Innovatieve, gemeenschapsgerichte benaderingen voor het beheren en presenteren van cultureel erfgoed.
• Verhoogde participatie van gemeenschappen in erfgoedprojecten.
• Verhoogd bewustzijn van het belang van het Faro-verdrag in de hedendaagse erfgoedpraktijk.
• Een vervolg MuseumCamp plannen met een partner organisatie zodat een estafette ontstaat en het gedachtegoed zich verspreid en wordt uitgebreid.

Samen naar een duurzaam en inclusief erfgoedbeheer

Wij kijken ernaar uit om deze transitie met jullie te ondernemen en samen te bouwen aan een toekomst waarin erfgoed een levende, gedeelde en betekenisvolle bron van verbinding is voor iedereen. Maastricht Museum nodigt iedereen uit om deel te nemen aan dit ambitieuze project. We zijn ervan overtuigd dat door samen te werken, we niet alleen ons eigen museum kunnen transformeren, maar ook een positieve invloed kunnen uitoefenen op het bredere culturele veld in Zuid-Limburg en op termijn in de Euregio Maas-Rijn. Samen kunnen we werken aan een duurzaam en inclusief erfgoedbeheer en de daarbij behorende geschiedenisbeleving, waarin de verhalen en perspectieven van allerlei gemeenschappen een plaats innemen. Doe mee en laten we samen het erfgoed van morgen vormgeven!