Utrecht Time Machine - oproep tot samenwerking

Dit is een initiatief van: Universiteit Utrecht en Het Utrechts Archief
Contactpersonen: Toine Pieters (t.pieters@uu.nl) en Rick Companje (r.companje@hetutrechtsarchief.nl)

Utrecht Time Machine (UTM) beoogt het zichtbaar en ervaarbaar maken van de rijke Utrechtse geschiedenis. De historie van de stad en provincie Utrecht gaat terug tot de Romeinen - hoe zou het zijn als je zelf een reis door tijd zou kunnen maken? Dit scenario lijkt science fiction maar is nu met nieuwe digitale technologie binnen handbereik. UTM is eenvoudig geformuleerd een combinatie van linked data en visualisatietechnologie. UTM maakt onderscheid tussen een publiekelijk beschikbare kennislaag (gestructureerd als linked data, de integratie van informatie van allerlei databronnen) en een applicatie- of visualisatielaag. Zo ontwikkelen wij zelf vernieuwende ervaringen, maar moedigen we ook andere geïnteresseerde ontwikkelaars aan om aan de slag te gaan met de beschikbare data.

Het UTM platform verbindt de data van Het Utrechts Archief, Universiteit Utrecht, verschillende musea, Sociëteit de Constructieve, Vereniging Oud Utrecht, de gemeente, de provincie, Landschap&Erfgoed Utrecht, Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en andere digitale historische bronbestanden met elkaar. Daarmee is dit een digitaal parapluproject dat de stad en provincie verbindt met haar inwoners en culturele respectievelijk wetenschappelijke instellingen. Utrecht werkt voortdurend aan de vernieuwing en verbetering van het beheer van haar erfgoed en erkent daarbij het belang om digitale technologie in te zetten om de deelname van cultureel erfgoed te bevorderen. De ambitieuze ontwikkelplannen van de stad en de provincie vragen om innovatieve vormen van digitaal en activerend erfgoedbeheer en een nieuwe visie op de stad en de provicie als verbindende en inspirerende ontmoetingsplek voor bezoekers en eigen inwoners. De inzet van digitale middelen kan niet alleen bijdragen aan de maatschappelijke waarde van erfgoed, maar biedt ook nieuwe mogelijkheden om erfgoedgemeenschappen en jongere doelgroepen actief te betrekken. Daarmee beogen we de betrokkenheid, inbreng en zeggenschap van deze gemeenschappen te intensiverenn en sluiten we expliciet aan bij het thema digitaal in de Uitvoeringsagenda Faro.

UTM biedt de mogelijkheid om de stad en de provincie in erfgoedsegmenten op te delen en met behulp van een smartphone app op een keuzelocatie door de tijd te scrollen en keuzemomenten/events zichtbaar en ervaarbaar te maken. Elk erfgoedsegment kan 'gevuld' worden met historische data, zoals afbeeldingen, videomateriaal, documenten en verhalen (story-telling) die verwijzen naar personen en/of gebeurtenissen. Door fysiek naar zo'n segment te lopen of te fietsen - bijvoorbeeld het Domplein of de Heksenwaag in Oudewater - kan de gebruiker m.b.v. zijn/haar smartphone laagdrempelig de geschiedenis van de locatie bekijken. Zo wordt de geschiedenis van Utrecht per locatie verteld - op een persoonlijke manier, een brug tussen nu en de eeuwen die hieraan vooraf gingen. Het is daarbij van groot belang gebruik te maken van de bestaande kennis en data van erfgoedgemeenschappen in de stad, zoals Vereniging Oud Utrecht, of heemkunde verenigingen in de provincie, zoals Stichting Oud Montfoort (SOM).

In 2023 won UTM voor het tweede achtereenvolgende jaar de juryprijs bij HackaLOD, georganiseerd door het Netwerk Digitaal Erfgoed. Het winnende project, "Through the Looking Glass", is een game waarbij spelers binnen kunnen stappen in kunstwerken van bekende schilders, zoals Saenredam en Saftleven, met behulp van AI en geo-referentie van historische punten via Wikidata.

Een andere recente innovatie is de koppeling van filmfragmenten uit de collectie van Het Utrechts Archief aan de Utrecht Time Machine. Via aansluiting op de experimentele Linked Open Data-omgeving van Het Utrechts Archief konden 6165 filmfragmenten en 456 nieuwe locaties aan de UTM worden toegevoegd. UTM heeft een actieve gebruikersbasis, met 6006 mobiele sessies en 3209 desktop sessies in de laatste twee kwartalen. De website en apps bevatten 373 locaties (exclusief locaties uit films) met 516 verhalen, en 22 wandel-/fietsroutes. Er is een significante betrokkenheid van meer dan 20 deelnemende organisaties in de stad en de provincie. In samenwerking met RTV Utrecht zullen we deze zomer de Utrecht Time Machine mobiele telefoon apps in brede kring bekend gaan maken, ook bij groepen die niet zo snel op het spoor komen van digitale erfgoedmogelijkheden. In aansluiting daarop gaan we komend jaar hard werken aan het verbeteren van het gebruiksgemak en de zoekmogelijkheden in het UTM platform.

Open oproep tot samenwerking
Wij zijn opzoek naar erfgoedinstellingen en andere organisaties die ons enthousiasme delen voor het thema digitaal in combinatie met andere thema’s, zoals oral history in de Uitvoeringsagenda Faro. We zien kansen om met digitaal erfgoed erfgoedgemeenschappen en jongere doelgroepen actief te betrekken. Ook zoeken we samenwerking als het gaat om verschillende groepen bekend maken met de mogelijkheden van digitale middelen. We willen samen de schouders zetten onder het houdbaar, zichtbaar en beleefbaar maken van digitaal erfgoed en het digitaal transformeren van organisaties en erfgoeddata in het kader van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed. UTM heeft een sterk netwerk van stakeholders te bieden in de stad Utrecht en de provincie Utrecht.