Dit is een initiatief van Mobiele Collectie Nederland

Het project

De stichting Mobiele Collectie Nederland [MCN] heeft als taak en doelstelling het mobiele erfgoed, zijnde de oude auto’s brommers, schepen, vliegtuigen, treinen en trams, een breder maatschappelijk draagvlak te geven.

Een van de middelen die daartoe is ontwikkeld is een speciaal op het mobiele erfgoed toegesneden waarderingsmethode[1]; het Waarde Stellend Kader of WSK. Dat WSK benoemt de elementen die een mooi, oud mobiel object tot “Erfgoed” maken.
Dit WSK is een solide en professionele methode, die een goed onderbouwd en overzichtelijk beeld geeft van de erfgoedwaarden van een object[2].

Maar, In het kader van het FARO-project heeft de methode voor buitenstaanders wel een nadeel.

De methode is een door erfgoeddeskundigen ontworpen instrument, waarbij het vooral gaat om de historische context, zoals de maatschappelijke waarde en functioneel gebruik in die historische periode. Het gaat niet of nauwelijks over de waarde van de objecten in het NU en voor de huidige gebruikers.

Eigenlijk is dat jammer, want een kenmerk van ons mobiele erfgoed is juist dat zoveel mensen er van genieten. Het is mooi dat manifestaties met oude schepen, vliegtuigen, auto’s of treinen massaal publiek trekken, maar deze brede maatschappelijke “waardering” komt niet terug in het huidige WSK.

Om die relatie met de gemeenschap te versterken wil MCN het huidige WSK aanvullen met een set van waarden die het mobiel erfgoed heeft voor de huidige maatschappij.

Maar wat zijn dan die maatschappelijke waarden en hoe zou je dat kunnen formuleren en formaliseren?

Hiertoe wil MCN, met een beperkte en vooraf geselecteerde groep mensen een project starten om die maatschappelijke waarden boven tafel te krijgen.

We stellen ons daarbij voor een serie sessies te organiseren waarbij we de deelnemers vragen wat voor hen het belang is van mobiel erfgoed en waarom [en hoe] zij het zouden willen behouden.

Naast het feit dat dit project ons als MCN een beeld geeft van wat die maatschappelijke waarden van het huidige mobiel erfgoed zijn, willen we daarmee vervolgens nog een tweede stap zetten:

Essentieel voor het toekomstige behoud van mobiel erfgoed is een breed maatschappelijk draagvlak. Faro reikt ons het inzicht aan dat dat brede draagvlak gebaseerd moet zijn om de functie [lees waarde] die het mobiele erfgoed voor de huidige burgers heeft. Wanneer we na dit project beter weten wat die maatschappelijke waardering is, kunnen we daar als mobiele sector ook beter op inspelen en daarmee de betrokkenheid en het draagvlak voor dit deel van het erfgoed vergroten.

Het onderzoek

Uitgaande van deze globale project omschrijving, hebben we ook al nagedacht over de aanpak van het onderzoek. We zien daarbij de volgende stappen:

• We starten met een bijeenkomst van een kleine pilotgroep van 5 a 8 personen, samengesteld uit een aantal vrijwilligers van het Mobiele erfgoedveld.
  Met die pilotgroep bepalen we in 1 sessie welke de meest waarschijnlijke actuele waarden zijn die bij het publiek spelen.
  Deze shortlist met nieuwe waarderingselementen wordt dan de ingang voor de volgende fase van de interviews.
• Vervolgens houden we op locatie een serie van ± 20 interviews, waarbij ieder gesprek resulteert in een of twee statements: “Ik vind mobiel erfgoed belangrijk omdat: …………………” .
  Speciaal aandachtspunt bij deze interviews is dat we juist ook jongeren betrekken die geen actieve herinneringen meer hebben aan mobiel erfgoed. Immers, we willen ook weten hoe zij denken over mobiel erfgoed en hoe we dit voor hen interessant houden.
• Deze statements van alle interviews worden verzameld en besproken met de pilotgroep.
  Daar moeten dan de waarderingselementen uit komen die we toevoegen aan ons huidige Waardestelsel Kader.
• Voor het promoten van dit “uitgebreide” WSK kunnen we aansluiten op ons communicatieplan dat we als MCN toch al hebben voor het nieuwe register mobiel erfgoed dat we op dit moment aan het ontwikkelen zijn[3].
  Het doel daarbij is natuurlijk dat we samen met de achterban bekijken hoe we de benoemde publiekswaarden kunnen vergroten zodat er een grotere betrokkenheid van vrijwilligers en publiek kan ontstaan.

Op voorhand hebben we al wel een idee welke waarden naar voren zouden kunnen komen. We denken dat voor vele vrijwilligers het samenkomen en bouwen aan een gemeenschappelijk concreet en [technisch] doel belangrijk is. Ook de door de diverse communities zelf georganiseerde evenementen zijn voor eigenaren belangrijk.
Daarbij aangemerkt dat deze evenementen met mobiel erfgoed ook nog eens een veel breder publiek trekken dan alleen de eigen vrijwilligers.

Een element wat we zeker in dit onderzoek meenemen, is de verbreding naar andere vakgebieden.. We denken daarbij specifiek aan het vakgebied van de archeologie. We hebben reeds contacten gehad met de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie [AWN].

Ons plan is om gedurende het project regelmatig te zoeken naar paralellen tussen deze twee werelden en te bekijken of onze resultaten ook toepasbaar zijn in het werkveld van de AWN.

Een tweede lijntje dat we zeker zullen leggen, is naar het Planbureau voor de leefomgeving en hun essay: “Erfgoed als leefomgevingswaarde”.

Oproep

Dit project is voor ons nadrukkelijk bedoeld om doelgroepen te betrekken die we tot nu toe gedefinieerd hebben als geïnteresseerde, maar passieve toeschouwers.

Als er organisaties zijn die deze stap naar hun publiek al hebben gezet, willen we daar graag meer over weten.

Penvoering namens MCN: Ben Boortman, 7 augustus 2023

[1] Het Waarde Stelend Kader voor mobiel erfgoed is opgesteld in samenwerking met RCE en afgeleid van de algemene “museale Weegschaal”

[2] In het boek Erfgoed dat Beweegt! wordt dit WSK uitgelegd en geïllustreerd aan de hand van een hele serie voorbeeldcases

[3] Op dit moment loopt er binnen MCN een groot project voor een nieuw digitaal register dat meer toegankelijk is voor eigenaren, vrijwilligers en het brede publiek. Dit project, waar reeds een Mondriaan subsidie voor is afgegeven, doen we in samenwerking met RCE en het Netwerk digitaal erfgoed [NDE]